Ημερολόγιο Εταιρείας Συγγραφέων 2019: Λογοτεχνία και ένδυση
Εβδομαδιαίο Ημερολόγιο 2019: Λογοτεχνία και ένδυση («Πώς φοριούνται οι λέξεις») ISBN: 9789601682068, σελ.: 120, εικονογραφημένο
Εδώ και 25 χρόνια, η Εταιρεία Συγγραφέων εκδίδει λογοτεχνικά θεματικά ημερολόγια με πρωτότυπα κείμενα μελών της, σε συνεργασία με πολλούς εκδοτικούς οίκους και με εικονογράφηση από γνωστούς καλλιτέχνες. Θέματα των τεσσάρων πιο πρόσφατων ημερολογίων σε νέο σχήμα, που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Πατάκη, ήταν: «Οδυσσέας» (ένας διεθνής ελληνικός μύθος), με εικονογράφηση του Γιάννη Στεφανάκι, «Γέφυρες», με φωτογραφίες του Ανδρέα Σμαραγδή, «Φεγγάρι», με εξώφυλλο του Γιώργου Ρωμανού, «Πολλαπλές αρχαιότητες», με πρόλογο του Μανόλη Κορρέ και φωτογραφίες του Σωκράτη Μαυρομμάτη, και «Διαβάζοντας την Αθήνα», με φωτογραφίες του Παναγιώτη Τραπάτσα. Το νέο ημερολόγιο έχει θέμα την ένδυση: «Πώς φοριούνται οι λέξεις: Λογοτεχνία & ένδυση», περιλαμβάνει κείμενα 111 μελών της Εταιρείας και εικονογραφείται με σκηνικά και κοστούμια του αείμνηστου σκηνογράφου Γιώργου Πάτσα (1944-2018).
[ΠΡΟΛΟΓΟΣ στο Ημερολόγιο]
Συγγραφείς στην πένα
Η γραφή είναι μια μόδα που επικράτησε όταν οι άνθρωποι κουράστηκαν να μιλούν και να ακούνε, όπως άλλωστε συνέβη και αργότερα, όταν τα κινητά τηλέφωνα μεταμορφώθηκαν από εργαλεία συνομιλίας σε όργανα γραπτών μηνυμάτων. Ως τάση που κατά περιόδους επικρατεί, η μόδα (εκ του λατινικού modus, από πτώση του οποίου προκύπτει και το μο-ντέρνο, ενώ το μοντέλο από το υποκοριστικό modulus) συνιστά έναν τρόπο. Έτσι, λόγου χάριν, στην οικονομική ιστορία διακρίνονται «μόδες παραγωγής».
Όσοι από κοινού διεκπεραιώνουν τις απαιτήσεις που δημιουργεί η μόδα της γραφής ονομάζονται συν-γραφείς. Φυσικά, θέλουν να είναι στην πένα, άψογα φορώντας λέξεις που η γραφίδα τους –καλάμι από πτηνού φτερό (αρχική σημασία του λατινικού penna)– μεταγγίζει από το μελανοδοχείο στο χαρτί, όπως συνέβαινε στους ενδιάμεσους χρόνους, μεταξύ παλαιολιθικής και ηλεκτρονικής εποχής. Η μετάγγιση απαιτεί στυλ (αιχμηρό εργαλείο που χαράζει μια κέρινη πλάκα), ανεξαρτήτως του στυλογράφου που χρησιμοποιείται και παρά τυχόν εμπλοκές από διάφορους κονδυλοφόρους. Μόδα άλλωστε δεν είναι μόνον το κομψό ντύσιμο. Είναι και το επιμελημένα άσχημο ως αντίδραση στον ακαδημαϊσμό.
Πρόκειται για ζητήματα που έχουν απασχολήσει γνωστούς μόδιστρους, όπως ο Τζόναθαν Σουίφτ –Η ιστορία μιας σκάφης του οποίου εμφιλοχωρεί στον Ράφτη ξαναραμμένο (Sartor Resartus) του Τόμας Καρλάιλ– ή ο Ρολάν Μπαρτ. Στην Ελλάδα, βέβαια, όπου οι συγγραφείς γενικώς έλκουν την καταγωγή τους από τα Άγραφα, κάποιοι θεωρούν προσβλητική μια παραδοχή ότι ανήκουμε στην Ένδυση, όσο πιλάφι και αν ταΐζει ο Χότζας τη γούνα του. Εξάλλου, φράκο και φουστανέλα αποτελούν εξίσου επίσημη ενδυμασία, λέξη που έπλασε ο Ευγένιος Βούλγαρις.
*
Θερμές ευχαριστίες οφείλονται στα μέλη της Εταιρείας που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Διοικητικού Συμβουλίου να συμμετάσχουν με αδημοσίευτο κείμενό τους στο Ημερολόγιο 2019 της Εταιρείας Συγγραφέων, με θέμα «Πώς φοριούνται οι λέξεις: Λογοτεχνία & ένδυση», που εκδίδεται σε συνεργασία με τις Eκδόσεις Πατάκη, στην Αγγελική Στρατηγοπούλου που συγκέντρωσε και επιμελήθηκε τα κείμενα, στη Νικαίτη Κοντούρη και στο αρχείο Γιώργου Πάτσα για το φωτογραφικό υλικό και στον Δημήτρη Καλοκύρη που είχε την τυποτεχνική επιμέλεια.
Γιώργος Χουλιάρας
Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων
[ΕΙΣΑΓΩΣΗ στο Ημερολόγιο]
Vanity Fair
Η ένδυση ως αναπόσπαστο κομμάτι ενδιαφέροντος στη ζωή μας ‒σε όποιο φύλο κι αν ανήκουμε‒ έχει απασχολήσει τον γραπτό λόγο από τα ομηρικά έπη μέχρι τους σύγχρονους σημειολόγους. Είναι μια ξεχωριστή γλώσσα, με την αποκλειστική της γραμματική, όπως η λογοτεχνία, η ζωγραφική και η μουσική, που δηλώνει κοινωνική τάξη, ταυτότητα, φύλο, διάθεση. Η παγκόσμια λογοτεχνία από τη γένεσή της ως τις μέρες μας οφείλει πολλά στην ένδυση, και η Εταιρεία Συγγραφέων τής αφιερώνει το Ημερολόγιο του 2019 ως φόρο τιμής σε όλους τους λογοτέχνες παγκοσμίως που έντυσαν με τις λέξεις τους τα βιβλία που αγαπήσαμε.
Η μόδα και γενικώς η ένδυση εμφανίζονται κάποιες φορές με αρνητική σημασία, όπως η έκφραση Vanity Fair, η οποία, εκτός από τον τίτλο του παγκοσμίως γνωστού περιοδικού, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο βιβλίο The Pilgrim’s Progress, μια χριστιανική αλληγορία που κυκλοφόρησε το 1678, από τον Άγγλο συγγραφέα John Bunyan. Το βιβλίο αυτό επηρέασε βαθύτατα συγγραφείς όπως οι: Nathaniel Hawthorne, Herman Melville, Charles Dickens, Louisa May Alcott και George Bernard Shaw, ενώ ο William Blake το εικονογράφησε μοναδικά.
Το εφήμερο πανηγύρι της ματαιοδοξίας, επομένως, δεν ισχύει μόνο για τη μόδα. Η Τέχνη γενικώς ‒του βιβλίου μη εξαιρουμένου‒ έχει δώσει διαχρονικά πολλά δείγματα του είδους, που σατιρίζουν ή αποθεώνουν έργα γραπτού λόγου μόνο και μόνο επειδή τα κράτησαν κάποτε στα χέρια τους άνθρωποι του θεάματος και των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστική είναι η φωτογραφία πασίγνωστης ηθοποιού να μελετάει εμβριθώς τον Οδυσσέα του Joyce φορώντας μαγιό.
Στα 111 κείμενα του ημερολογίου, ποιήματα και πεζά, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι τόσοι/ες συγγραφείς έγραψαν πολύ διαφορετικά για το ίδιο θέμα, κάτι που προξενεί κατάπληξη, αλλά και ευκαιρία να συλλογιστούμε τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ευφυΐας. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά.
Aγγελική Στρατηγοπούλου
Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων