ΣΑΜΑΡΑ, ΖΩΗ


ΣΑΜΑΡΑ, ΖΩΗ

Ομότιμη Καθηγήτρια της Θεωρίας της Λογοτεχνίας και του Θεάτρου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η Ζωή Σαμαρά γεννήθηκε στην Κάρπαθο. Σπούδασε και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Columbia. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή υπό την εποπτεία του σπουδαίου θεωρητικού της λογοτεχνίας Michael Riffaterre. Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και στη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ.

Εκτός από θεωρητικάσυγγράμματα στην ελληνική, γαλλική και αγγλική, μελέτες σε επιστημονικάπεριοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού, γράφει ποίηση, δοκίμιο και κριτικήβιβλίου. Έχει μεταφράσει ποίηση και θέατρο. Για το επιστημονικό της έργο έχει βραβευτεί επανειλημμένως, από γαλλικά και ελληνικά ιδρύματα και τους Προέδρουςτης Γαλλικής Δημοκρατίας Chirac και Mitterrand.

Είναι Επίτιμη Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, επίτιμο μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, τακτικό μέλος του Κύκλου Ποιητών. Διετέλεσε Πρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (2013-2016). Ίδρυσε και συνδιευθύνει το λογοτεχνικό περιοδικό Θευθ, οι δύο όψεις της γραφής. Οι εκδόσεις Champion (Παρίσι-Γενεύη) κυκλοφόρησαν το 2005 συλλογικό τόμο προς τιμήν της, με τον τίτλο Le verbe et la scène. Travaux sur la littérature et le théâtre en l’honneur de Zoé Samara.

 Πληροφορίες: 
Όνομα:  Ζωή
Επίθετο:  Σαμαρά
Εργογραφία: 

1970 The Comic Element of Montaigne’s Style, εκδ. Nizet
1977 Νικηφόρος Βρεττάκος, L’Enfant du Taygète, ποιητική ανθολογία,
μετάφραση,εκδ. Caractères
1978 Νικηφόρος Βρεττάκος, Ode au Soleil, μετάφραση, εκδ. Caractères
1983 Le Règne de Cronos dans la littérature française du XVIe siècle, εκδ. Nizet
1987 Προοπτικές του Κειμένου, εκδ. Κώδικας
1991 Για την Μαρία, ποίηση, εκδ. Κώδικας
1992 «Montaigne», αφιέρωμα, περιοδικό Διαβάζω1993 «Θέατρο και διαλογικότητα», αφιέρωμα, περιοδικό Σύγκριση
1994 Ημέρες αβροχίας, ποίηση, εκδ. Τα τραμάκια
1995 Montaigne. Espace Voyage Écriture, συλλογικό, εκδ. Champion
1995, 2001 Marivaux, Το Νησί των Σκλάβων, μετάφραση, U.S.P.
1996 «Approches bachelardiennes des œuvres littéraires», αφιέρωμα, Œuvres et
Critiques
1996 Marivaux, Το Παιχνίδι του Έρωτα και της Τύχης, μετάφραση, U.S.P.
1996 Υπόκριση Θεατρικού Λόγου, δοκιμιακό θέατρο, U.S.P.
1997 Φωνή από την άλλη ακρογιαλιά. Μίλτος Σαχτούρης, εκδ. Ερμής
1997 Το πέρασμα της Ευρυδίκης, ποίηση, εκδ. Νέα Πορεία
2002 Τα άδυτα του σημείου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
2003 Ο κατοπτρισμός του άλλου κειμένου, U.S.P.
2008 «Μίλτος Σαχτούρης», αφιέρωμα, Οδός Πανός
2008 «Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου», αφιέρωμα, Θέματα Λογοτεχνίας
2009 Το βλέμμα του συγγραφέα. Πώς να γράφεις (ή πώς να μη γράφεις) θεατρικά

Έργα, U.S.P.

2010 Marivaux, Ο Θρίαμβος του Έρωτα, μετάφραση, U.S.P.
2011, 2016 Jean-Paul Sartre, Κεκλεισμένων των θυρών, μετάφραση, U.S.P.
2012 Και είναι πολύ μακριά η Δύση, ποίηση, εκδ. Γκοβόστη
2015 Είδα τις λέξεις να χορεύουν, ποίηση, εκδ. Γκοβόστη
2015 Το μυστικό του τετραδίου / Le secret du calepin, ποίηση, εκδ. Ρώμη
2015 Θευθ. Οι δύο όψεις της γραφής, τ. 1, 2015, τ. 2, 3, 4, 2016, τ. 5, 6, 2017, τ. 7, 8, 2018, τ. 9, 10, 2019, τ. 11, 12, 2020, τ. 13, 14, 2021
2016 Le langage des dieux, συλλογή άρθρων, εκδ. Ρώμη
2016 Μάρκος Μέσκος, αφιέρωμα, Θέματα Λογοτεχνίας
2018 Πριν ακόμη γεννηθείς, παραμύθι, εκδ. Γκοβόστη
2018 Jean Giraudoux, Η γοητεία της αποτυχίας, μετάφραση, U.S.P.
2019 Εν ξένη γη, ποιητική ανθολογία, εκδ. Ρώμη
2021 Γυνή Πολύτροπος. Νέες περιπέτειες, δοκίμιο εκδ. ΣΠΕΚ, e-book.
Εθνική Ανοιχτή Βιβλιοθήκη – Τράπεζα Έργων Λόγου του Κράτους
2022 Παρασκήνια στην κορυφή του Ολύμπου, μονόπρακτο, U.S.P.

2022 Jean Giraudoux, Ιντερμέτζο, μετάφραση, υπό έκδοση


Διεύθυνση: 

Βασιλικού 10
54636 Θεσσαλονίκη
τηλ. 2310 212418


Έτος γέννησης:  1935
Τόπος γέννησης:  Κάρπαθος
Τίτλος αποσπάσματος:  Αλληγορία της αποδόμησης
Κείμενο αποσπάσματος: 

Όταν ο πεζογράφος –Mark Twain, Εγώ– δίνει συνέντευξη στο δημοσιογράφο –
Samuel Clemens, ο Άλλος:

S.C. Έχετε αδέλφια;
M.T. Έχω έναν αδελφό. Τον Bill. Ο καημένος ο Bill!
S.C. Έχει πεθάνει;
M.T. Αυτό δεν μπορέσαμε ποτέ να το εξακριβώσουμε. Βλέπετε ο Bill κι εγώ
ήμασταν δίδυμοι. Μια μέρα, ενώ η τροφός μάς έπλενε και τους δύο μαζί στην ίδια
μπανιέρα, ο ένας πνίγηκε. Καθώς μοιάζαμε σαν δυο σταγόνες νερό,
δεν μπόρεσε ποτέ να διαπιστωθεί η ταυτότητά του.

 

Η ομιλία –η επικοινωνία-παρουσία– καταπιέζει το δέκτη του μηνύματος, του
επιβάλλει μια συγκεκριμένη «ανάγνωση», θα σχολίαζε ο Derrida. Αυτός που θέτει
τα ερωτήματα σε συνέντευξη είναι ο ισχυρός. Ωστόσο, εδώ, μια περιπαικτική φωνή
τον εκθρονίζει. Το υποκείμενο του διαλόγου αλλάζει ρόλο. Διασπάται. Υποδύεται
τον άγνωστο Άλλο, απόντα από το διάλογο, και το ακόμη πιο άγνωστο Εγώ,
κυρίαρχο του διαλόγου.
Η τέλεια ομοιότητα με τον Άλλο οδηγεί α) στην απέλαση του Υποκειμένου
(το υπό-κείμενο εγκαταλείπει τα σύνορα του σώματός του) και β) στην απ-
αλλοτρίωσή του (την ακούσια εκδίωξη από τα κτήματά του). Το υποκείμενο ρωτά:
«Είμαι ο Bill;» «Είμαι εγώ;» Στη διαδικασία της μεταμόρφωσης του εγώ σε εσύ,
χάνεται η ταυτότητα του υπό-κειμένου.
Η γλώσσα είναι ο Άλλος που καταλαμβάνει το σώμα μας. Η γλώσσα όμως
είναι μια άβυσσος. Παράδειγμα αυτό το κείμενο: έχω, ο αδελφός ζει και είναι ο
ίδιος ο ομιλών. Ίδια μπανιέρα: δύο διαφορετικές μπανιέρες-σώματα θα έδιναν την
απάντηση στο «ποιος είμαι;» Από τη στιγμή που θέτεις αυτό το ερώτημα κολυμπάς
μέσα στο πέλαγο-άβυσσος.
Όταν ο Άλλος «πνίγεται», η ταυτότητα του υπό-κειμένου αμφισβητείται από
όλους γύρω του. Το υποκείμενο εκτοπίζει το δημοσιογράφο, ο Άλλος-γλώσσα εκτοπίζει το υποκείμενο.

Το ερώτημα παραμένει: Ποιος μπορεί να βοηθήσει τη γλώσσα να δώσει ταυτότητα στο υποκείμενο;

(Περί ου, 19-3-22)


Διακρίσεις: 

Υποτροφίες του Πανεπιστημίου Columbia


ΦΒΚ: χρυσό βραβείο αριστούχων για το πτυχίο Bachelor of Science (1959)


Αργυρό μετάλλιο από το Δήμαρχο του Παρισιού (1987)


Τιμητικό παράσημο του Εθνικού Τάγματος της Αξίας (Officier de l’Ordre National
du Mérite) από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας (1988)


Διεθνές βραβείο Montaigne για τα 400 χρόνια από το θάνατο του φιλοσόφου
(1992) από τη Société Internationale des Amis de Montaigne που
εδρεύει στο Παρίσι

Βραβείο από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών για το
βιβλίο Τα άδυτα του σημείου (2002). Το ίδιο βιβλίο ήταν υποψήφιο (short
list) για Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου.


Έμβλημα του Δήμου Καρπάθου από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου (26
Μαρτίου 2006).


Επίτιμο μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων (Αθήνα, 2-4-2006).


Επίτιμη Διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (3-6
-2009)


Πρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (2013-2016)


Ήταν επίσημη προσκεκλημένη του Υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας το Μάιο
του 1992 στο Παρίσι για τα 400 χρόνια από το θάνατο του Montaigne.
Βραβείο Ανθρωπισμού από το Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου (18
Δεκεμβρίου 2020)


Αναφέρεται σε διεθνή Who’s Who.


Δημοσιεύσεις της αναφέρονται στην Encyclopaedia Universalis στο λήμμα
«Montaigne».


E-mail:  zsamara17@gmail.com