NIKOΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ: Ο ΑΚΡΙΤΑΣ. Ένα άγραφο έπος


10/10/17

«ΑΚΡΙΤΑΣ»: ένα άγραφο έπος

«Ο Ακρίτας πνέει μέσα μου σα θερμός ανοιξιάτης άνεμος. Γλυκό, πικρό ανατρίχιασμα, κι είμαι βέβαιος ένα τέτοιο παιχνιδιάρικο, πικρότατο αποχαιρετισμό – τελευταία άνοιξη – θα ’νιωθε ο Σαιξπήρος λίγο πρι ν’ αρχίσει να γράφει την Τρικυμία. Όλους μου τους συντρόφους στο τελευταίο μου αυτό ταξίδι τους γνώριζα εσωτερικά, κι εδώ μαζεύω τα σκόρπια πρόσωπά τους. [...] Ένα από τους ήρωες του Ακρίτα Σας στέλνω σήμερα, τον Ποιητή. Έχω πάρει μεγάλη σειρά, και τους κοιτάζω κάθε μέρα και συλλογούμαι ανατριχιάζοντας τι αίμα έχουν να μου πιουν, όταν πάρω την απόφαση να τους ζωντανέψω. Θα ’θελα – άραγε θα μπορέσω; – ο ΑΚΡΙΤΑΣ να ’ναι πολύ διαφορετικός από την ΟΔΥΣΣΕΙΑ [sic]. Εδώ λέω ν’ ανέβω στο πιο αψηλό πάτωμα, πέρα από τη σαρκική πραματικότητα, εκεί όπου τα ζώα, τα δέντρα κι οι πηγές και τα παραμύθια μιλούν σαν άνθρωποι, κι οι άνθρωποι περπατούν στους δρόμους ή πολεμούν στην έρημο σαν παραμύθια. Θα εξαφανίσω τον καιρό και τον τόπο, θα παίξω ελεύτερος από τα δεσμά της λογικής, θα χορέψω χωρίς πόδια. Βιάζουμαι ν’ αρχίσω, μα κρατιέμαι. Ξέρω πως ακόμα δεν είναι καιρός. Οι λέξες μου έχουν ακόμα πολύ βάρος, τα σπλάχνα μου είναι ακόμα γιομάτα αγαπημένη λάσπη. Πρέπει πρώτα το κεφάλι μου να γιομώσει από το πολύτιμο αέριο “ήλιο”, που ν’ ανεβαίνει χωρίς να παίρνει φωτιά».
[Στις 23 Ιουλίου 1939 ο Νίκος Καζαντζάκης, σε επιστολή του προς τον Πρεβελάκη, δηλώνει ευθαρσώς την επιθυμία να συγγράψει ένα νέο έπος, αφού έχει περάσει ένας χρόνος από την έκδοση της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του.]

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Ο Νίκος Καζαντζάκης αποτελεί κεντρικό πυλώνα της σύγχρονης ελληνικής πολιτιστικής παρουσίας στο εξωτερικό. Είναι ένα από τα τρία Κ μιας τριάδας που συναπαρτίζουν με τον Καβάφη και την Κάλλας, σαράντα χρόνια από τον θάνατο της οποίας συμπληρώθηκαν φέτος.

Ο Καζαντζάκης είχε πεθάνει είκοσι χρόνια νωρίτερα, στις 26 Οκτωβρίου 1957, ενώ νοσηλευόταν στο Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau), δηλαδή σε μια «ελεύθερη πόλη» με τη μεγαλύτερη μάλιστα ηλιοφάνεια στη Γερμανία, το αρχαίο πανεπιστήμιο της οποίας, στις παρυφές του Μέλανα Δρυμού, σκιάζουν φυσιογνωμίες όπως ο Χούσερλ και ο Χάιντεγκερ.
 
Με την Ελένη Καζαντζάκη είχαν περάσει την τελευταία σχεδόν δεκαετία της ζωής του, μετά την παραίτηση από την UNESCO το 1948, στην Αντίμπ, την αρχαία Αντίπολη, που ίδρυσαν Φωκαείς της Μασσαλίας. Πρόκειται δυστυχώς για μια αρχαία παράδοση: δημιουργοί να κλείνουν τα μάτια τους μακριά από τα γενέθλια χώματα, με τον Ευριπίδη να πεθαίνει στην αυλή του βασιλιά Αρχέλαου, όπου βρέθηκε και ο Θουκυδίδης, ενώ ο Φειδίας κατέφυγε στην Ολυμπία, αν δεν πέθανε στη φυλακή, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος.
 
Εν πάση περιπτώσει επρόκειτο για ιδιαίτερα παραγωγική δεκαετία, παρ’ όλο που ο Καζαντζάκης είχε χάσει την όρασή του από το δεξί μάτι, έχοντας προσβληθεί από μόλυνση το 1953. Τρία χρόνια αργότερα ήταν η χρονιά, από εννέα φορές συνολικά, νομίζω, που διεκδίκησε το Νόμπελ με τις περισσότερες πιθανότητες (όπως έγινε γνωστό έπειτα από πενήντα χρόνια), καθώς έχασε το βραβείο – που δόθηκε στον σημαντικό Ισπανό ποιητή Χουάν Ραμόν Χιμένεθ – για δύο ψήφους, όσες ακριβώς του έλειπαν και τον Μάρτιο του 1945 για να πάρει μια θέση στην Ακαδημία Αθηνών, εννέα μήνες πριν παντρευτεί την Ελένη Σαμίου στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση, με κουμπάρους τον Άγγελο και την Άννα Σικελιανού.

Με τη ρετσινιά του άθεου και του κομμουνιστή σε μια εποχή που συνδύαζε ρετσίνα και ρετσινόλαδο, ο εντούτοις θεολογών Καζαντζάκης ήταν χαρακτηρισμένος διαφθορέας των νέων, όπως άλλωστε ο Σωκράτης, και δημόσιος κίνδυνος για το μετεμφυλιακό κράτος. Εξίσου σημαντικό, ή ίσως σημαντικότερο για κάποιους, ήταν πως μια κορυφαία βράβευσή του στο εξωτερικό θα εκμηδένιζε εσωτερικούς ανταγωνιστές στον πάντοτε ευγενή στίβο της πνευματικής ζωής.

Ο διασυρμός Ελλήνων από Έλληνες, που οίκτο θα προκαλεί σε ξένους για την επιτυχία με την οποία σφάζονται οι ιθαγενείς μεταξύ τους, είναι μία από τις παραγνωρισμένα θανάσιμες επιτυχίες της ελληνικής πολιτιστικής και πολιτικής ζωής, όσο και αν πρόσφατα βιβλία, όπως αυτό του Κώστα Αρκουδέα στην περίπτωση του Καζαντζάκη, επιχειρούν να καταγράψουν τα καθέκαστα.

Ασφαλώς ο Καζαντζάκης είχε προσηλωμένους αναγνώστες στην Ελλάδα και ειδικά στην Κρήτη. Ο απόηχος ωστόσο μιας εκστρατείας απόρριψής του άργησε να κοπάσει, επηρεάζοντας μεταγενέστερους, με διαφορετικούς εξάλλου γλωσσικούς κώδικες και εκ προοιμίου καχύποπτους για οτιδήποτε ακουγόταν ως μεγαλοστομία. Έτσι, άλλα άκουγαν οι Κρητικοί [με ήτα] και άλλα οι κριτικοί [με γιώτα], όσο και αν ο ιωτακισμός είχε εξομοιώσει το ήτα με το ιώτα. Εν τω μεταξύ, είχε αρχίσει χορεία αντιδράσεων για μια τουριστική χορογραφία της χώρας που σερνόταν στα βήματα του Ζορμπά του Άντονι Κουίν, τουλάχιστον από πλευράς όσων ίσως προτιμούσαν τον Στιβ ΜακΚουίν.

Δεν γίνεται πάντοτε αντιληπτή η ζημιά που προκαλεί στην εγχώρια παραγωγή η έκφραση παρομοίων προτιμήσεων σε ζητήματα πολιτισμικών αντικατοπτρισμών στο εξωτερικό και ας πήρε καιρό για να επιστρέψει σε μαγειρικά σκεύη το ελαιόλαδο που είχε εκτοπίσει το βούτυρο, σε συνταγές του Τσελεμεντέ. Ίσως γι’ αυτό εξακολουθώ να θυμάμαι εκπρόσωπο της χώρας μας να δυσφορεί για τη διοργάνωση εκδήλωσης για τον Καζαντζάκη στο εξωτερικό, απαιτώντας να αιτιολογηθεί. Η αιτιολογία είναι απλή, αναγκάστηκα τελικά να πω. Η χώρα διαθέτει ελαιόλαδο. Αν προτιμάτε βούτυρο, αναλογιστείτε μήπως θα έπρεπε να εκπροσωπείτε άλλη χώρα, κατέληξα.

Αυτά ως ζητήματα αρχής δεν σημαίνουν όμως ότι οποιοδήποτε θέμα μπορεί να αντιμετωπίζεται ως παγιωμένο. Μια νέα ανάγνωση του Καζαντζάκη αποτελεί διαρκές ζητούμενο, ενόψει μάλιστα του γεγονότος ότι η Αθήνα έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO παγκόσμια πρωτεύουσα του βιβλίου για το 2018. Ως μείζων φορέας των συγγραφέων και του βιβλίου, η Εταιρεία Συγγραφέων ξεκινά το φθινόπωρο του 2017, έτος Καζαντζάκη, με μια εκδήλωση για άγνωστες πτυχές του έργου του, καθώς κανείς δεν μπορεί να δει αρκετά μπροστά, αν δεν έχει κοιτάξει προς τα πίσω.

                      ***

Είμαστε τυχεροί γιατί θέμα της εκδήλωσης απόψε είναι το άγραφο έπος ΑΚΡΙΤΑΣ αυτού του «άγνωστου» ποιητή που ονομάζεται Καζαντζάκης, με εισηγητή τον Νίκο Μαθιουδάκη, επιστημονικό σύμβουλο των Εκδόσεων Καζαντζάκη, όπου τον Πάτροκλο Σταύρου έχει διαδεχθεί η Νίκη Σταύρου που μας τιμά απόψε με την παρουσία της και σε συνεργασία με τις οποίες διοργανώνεται η εκδήλωση, με συντονιστή τον πρώην Πρόεδρο της Εταιρείας Συγγραφέων Δημήτρη Καλοκύρη, στον διαρκώς φιλόξενο χώρο του Ιανού, για τον οποίο ευχαριστούμε τον Νίκο Καρατζά και τους συνεργάτες του.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Γιώργος Χουλιάρας, Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων

 

EIΣΑΓΩΓΗ

Έχω διατυπώσει πολλές φορές την άποψη ότι όσο και να φαίνεται παράδοξο, το να ασχολείται κάποιος, σήμερα, με τον Καζαντζάκη είναι ταυτόχρονα κοινοτοπία και νεωτερισμός. Σχολαστικότητα και πρόκληση. Οι ερευνητές έχουν μπροστά τους ένα απέραντο μεταλλείο, ένα ορυχείο αν θέλετε, απ’ όπου εξορύσσουν άφθονο γλωσσολογικό, υφολογικό, φιλοσοφικό –έως και λαογραφικό– υλικό. Ένα μεγάλο μέρος του κοινού επίσης, όπως δείχνουν οι πωλήσεις του, πάνω από μισό αιώνα τώρα, εξακολουθεί να τον ανακαλύπτει καθημερινά και τον κατατάσσει πλέον στους κλασικούς. Από την άλλη, οι σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς λογοτεχνίας –για να είμαστε ρεαλιστές– αντιπαθούν, κατά το μάλλον ή ήττον, τον Καζαντζάκη. Η ρητορική του όσο και η ιδεολογία του 19ου αιώνα που τον διακατέχει, ο νιτσεϊσμός του (που διαβαζόταν στον καιρό του ως υποταγή στον «Αντίχριστο» κυρίως !) είναι μάλλον αυτά που τον κάνουν απωθητικό και λιγότερο η πολυδυσφημισμένες του γλωσσικές δυσκολίες. Για πολλούς παραμένει πάντως ένα είδος θρυλικού μνημείου: Από τη μια στο ψυγείο και από την άλλη στο απυρόβλητο. Κάπως σαν τον Παλαμά, ας πούμε, ή ακόμα και τον Σικελιανό:  Όλοι, εννοείται, τους εκτιμούν, αλλά ελάχιστοι πια τους διαβάζουν.

Αλλού έχω υποστηρίξει, με ισχυρά τεκμήρια, τη συσχέτιση του Καζαντζάκη με πλευρές συγγραφέων που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν διαμετρικά ασύμβατοι, όπως λ.χ. ο Εμπειρίκος. 

Και καταθέτω εδώ, όσο και αν ακουστεί παράξενο, γιατί η επιχειρηματολογία δεν είναι της παρούσης, ότι παρά τις πολλές και έγκυρες μεταφράσεις του ομηρικού έργου που έχουν πρόσφατα εμφανιστεί, εξακολουθώ να θεωρώ σημαντικότερη την προσέγγιση Καζαντζάκη-Κακριδή (και καθόλου για συναισθηματικούς λόγους).

Εντυπωσιακή επίσης είναι η εκτός Ελλάδος τύχη του καζαντζακικού έργου, το οποίο εξακολουθεί να μεταφράζεται από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα, γράφει η ερευνήτρια του έργου του Λίτσα Χατζοπούλου. Ο Καζαντζάκης είναι ένας από τους ελάχιστους συγγραφείς σε παγκόσμιο επίπεδο που κατάφερε να υπερβεί τα όρια του ευρωπαϊκού αναγνωστικού κοινού˙ το έργο του μεταφράστηκε σε όλες ανεξαιρέτως τις γλώσσες που μιλιούνται στην Ευρώπη (ακόμη και στα ισλανδικά), σε διαλέκτους (όπως τα καταλανικά ή τη διάλεκτο του Λουξεμβούργου), αλλά και στις γλώσσες των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, στα περσικά, στα τουρκικά, στα κινέζικα, στα αφρικάανς, στα κορεατικά, στα κουρδικά και στα εβραϊκά.

Και η πολιτεία που κάποτε τον περιφρονούσε, σήμερα δεν χάνει ευκαιρία να τιμά αναδρομικά το έργο του. Πρόσφατα, ο Καζαντζάκης αποτέλεσε τον έναν από τους 2 άξονες (ο άλλος ήταν ο Καβάφης) της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» το 2004, ένα σύνθετο πολιτισμικό γεγονός που περιελάμβανε διεθνή συνέδρια, κινηματογραφικά αφιερώματα και μεγάλες και ποικίλες εκθέσεις σε ολόκληρη την Κρήτη. Η ανακήρυξη του 2007 σε «Έτος Καζαντζάκη», με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα, έδωσε το έναυσμα για τη διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων και αφιερωμάτων σε όλη την Ελλάδα και σε αρκετές χώρες του εξωτερικού. Με πρωτοβουλία του αδικοχαμένου Εθνικού Κέντρου Βιβλίου παρουσιάστηκε το 2008, στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου του Πεκίνου, μια έκθεση Καζαντζάκη στα κινέζικα. Και φέτος ανακηρύχθηκε από το ΥΠΠΟΘ και πάλι η χρονιά που διανύουμε ως «Έτος Καζαντζάκη» σηματοδοτώντας μια μεγάλη σειρά εκδηλώσεων σ΄ολόκληρη τη χώρα, τιμώντας τα 60 έτη που πέρασαν από το θάνατό του.

                                                            *

Ήδη σε ένα πρώιμο μονόπρακτο, μεταφυσικό, θεατρικό έργο, την Κωμωδία, έργο πολύ «μοντέρνο» για την εποχή του, θα εμφανιστούν σκηνικές δυνατότητες που θα τις ξαναδούμε στην ευρωπαϊκή σκηνή 40 χρόνια αργότερα με το «Κεκλεισμένων των θυρών» του Σαρτρ ή στην αφηγηματική του Μπέκετ: Σ’ ένα δωμάτιο, όπου βρίσκεται ο εγκέφαλος του ανθρώπου την ώρα που ψυχομαχεί, συγκεντρώνονται διάφοροι και περιμένουν με αγωνία κάποιον που θα έρθει και ο οποίος δεν έρχεται ποτέ. Αυτά δεν συμβαίνουν το 1968 στον Γκοντό, αλλά το 1909!

Με τον Τελευταίο πειρασμό, που γυρίστηκε σε ταινία από τον Σκορσέζε, (παραθέτω και πάλι λόγια της Λίτσας Χατζοπούλου), εγκαινιάζεται μια νέα θεματική κατηγορία μυθιστορημάτων όπου η ευαγγελική αφήγηση παρουσιάζεται από την οπτική γωνία του Ιησού ή επανερμηνεύεται με βάση στοιχεία από τα Απόκρυφα ή τη μυθολογική παράδοση της Ανατολικής Μεσογείου· το παράδειγμα του Καζαντζάκη ακολουθούν αργότερα συγγραφείς όπως ο Ρόμπερτ Γκρέιβς, ο Νόρμαν Μέιλερ, ο Ζοζέ Σαραμάγκου, κ.ά.

                                                            *

Τελειώνοντας, θα σταθώ ενδεικτικά στον Ζορμπά. Γράφτηκε στην Αίγινα το 1941 και ολοκληρώθηκε το 1943. Η πρώτη έκδοσή του στα γαλλικά το 1947 υπήρξε επεισοδιακή, έγινε όμως νέα έκδοση, το 1954, η οποία απέσπασε το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος που εκδόθηκε στη Γαλλία. Δέκα χρόνια αργότερα γυρίστηκε σε ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία του Κακογιάννη, διασκευάστηκε σε μιούζικαλ από τον Τζόζεφ Στάιν (γνωστού αό τον «Βιολιστή στη στέγη» και ανέβηκε από πολλούς θιάσους σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης, αλλά και στο Μπρόντγουεϊ κ.α.

Λοιπόν, μπορεί να καταμετρήσει κανείς πάνω από 110 επίσημες εκδόσεις του έργου στις εξης χώρες (και σε αντίστοιχες γλώσσες): Αίγυπτο, Αλβανία, Αργεντινή (3 εκδ.), Αυστρία, Βέλγιο, Βιετνάμ, Βουλγαρία, Βραζιλία (3 εκδ.), Γαλλία (11 εκδ.), Γερμανία (16 εκδ.), Γιουγκοσλαβία (3 εκδ.), Δανία (3 εκδ.), Ελβετία (3 εκδ.), Εσθονία, ΗΠΑ (11 εκδ.), Ιαπωνία (2 εκδ.), Ισλανδία, Ισπανία (3 εκδ.), Ισραήλ (5 εκδ.), Ιταλία, Βόρεια Κορέα, Λίβανος (2 εκδ.), Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία (2 εκδ.), Ολλανδία, Ουγγαρία (4 εκδ.), Πολωνία (2 εκδ.), Πορτογαλία (3 εκδ.), Ρουμανία, Νότια Αφρική, Σουηδία, Τσεχοσλοβακία, Τουρκία (3 εκδ.) και Φινλανδία (4 εκδ.). Από τον αριθμό των επανεκδόσεων και μόνο μπορεί να αντιληφθούμε και τους αναγνώστες που τον προσεγγίζουν με περισσότερο ενδιαφέρον: Το θέμα του, ο χειρισμός του, η μόδα; Όλα μαζί.

Ρίχνω μια ματιά επίσης στα εξώφυλλα των εκδόσεων αυτών: Αν εξαιρέσουμε όσα είναι ουδέτερα (μόνο με γράμματα ή με τη φωτογραφία, απλώς, του συγγραφέα), τα περισσότερα εμπνέονται από το φιλμ και εικονίζουν τον Άντονι Κουίν σε σκηνές από την ταινία ή κάποια ζωγραφισμένη φιγούρα ανφάς ή στη γνωστή χορευτική στάση που τον θυμίζει λίγο ή πολύ. Σε ορισμένα πέφτει το βάρος στο επεισόδιο με την Μαντάμ Ορτάνς. Μία από τις γερμανικές εκδόσεις επικεντρώνεται στη μορφή ενός διοπτροφόρου ισχνού συγγραφέα-αφηγητή που κοιτάζει μια φωτογραφία γάμου, ενώ η δανέζικη παριστάνει έναν γελαστό μουστακαλή με τούρκικη μάλλον φορεσιά, κόκκινο γιλέκο και φέσι· στην ολανδική έκδοση βλέπουμε ένα σκίτσο που εικονίζει μια ταβέρνα με τρεις συμπότες, στη σουηδική το σκίτσο μιας κοπέλας που κρατάει ένα τσαμπί σταφύλια κ.ο.κ. Μερικά πάλι είναι παράδοξα έως ακατανόητα: το εσθονικό, ας πούμε, εικονίζει σε μαύρο φόντο μια κόκκινη καρδιά τριγυρισμένη από 12 λευκά κατσικάκια.

Θα μπορούσε να προκύψει ολόκληρη διατριβή και μόνο από την μελέτη των εξωφύλλων, αλλά την αφήνω σε ικανότερα χέρια, προειδοποιώντας ότι ήδη για το ποιόν και τις λαθροχειρίες κάποιων από τις μεταφράσεις του έχουν γίνει αρκετές εργασίες από πολλούς μελετητές.

                                                            *

Ένας από τους μελετητές του είναι και ο κεντρικός ομιλητής μας απόψε. Ο Νίκος Μαθιουδάκης γεννήθηκε το 1981 στο Ηράκλειο, σπούδασε φιλολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και το 2012 αναγορεύτηκε διδάκτορας με τη διατριβή του «Νεολογικά αθησαύριστα στην “Οδύσεια” του Καζαντζάκη: Στρατηγικές κατανόησης, ασάφεια και βεβαιότητα». Συμμετέχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια λογοτεχνικού, γλωσσολογικού και ευρύτερα φιλολογικού ενδιαφέροντος, ενώ η έρευνά του επικεντρώνονται στις γλωσσικές και υφολογικές προσεγγίσεις σε λογοτεχνικά έργα σημαντικών Νεοελλήνων συγγραφέων, και κυρίως στο ιδιοσυγκρασιακό λεξιλόγιο και στο συγγραφικό τους ύφος. Ερευνητικά πειραματίζεται με γλωσσολογικές μεθόδους μέσω νέων τεχνολογιών για την προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων, χρησιμποιώντας υφομετρήσεις και υφολογικά σώματα κειμένων (που ελπίζω να μου εξηγήσει κάποτε τι σημαίνει ακριβώς...).Και δεν του φτάνουν αυτά: Εδώ και 2 χρόνια διδάσκει λογοτεχνία στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν και εργάζεται, παράλληλα, ως Επιστημονικός Σύμβουλος των εκδόσεων Καζαντζάκη, με βασικά καθήκοντά την επιμέλεια αδημοσίευτων χειρογράφων, επιστολών και σημειώσεων του κρητικού συγγραφέα, καθώς και την επανέκδοση των ήδη δημοσιευμένων έργων του. Στο πλαίσιο των εργασιών του αυτών, μετέγραψε, επιμελήθηκε και τεκμηρίωσε το πρώτο ερωτικό θεατρικό δράμα του Καζαντζάκη «Ξημερώνει», το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά σε βιβλίο το 2013.

                                                            *

Είναι καιρός, νομίζω, 60 χρόνια μετά τον θάνατό του, να ξεχάσουμε το φολκλόρ του «Ζόρμπα», τα στομφώδη αποφθέγματα που απομονώνουν ή αποδίδουν στον Καζαντζάκη πολλοί καί να (ξανα)δούμε τον συγγραφέα με ιστορικά και καθαρά λογοτεχνικά συμφραζόμενα.

Όταν, προ 15 ετών ανέλαβα με τους συνεργάτες μου την νέα μουσειακή μελέτη και την εν νέου ανασυγκρότηση του Μουσείου Καζαντζάκη στο χωρίο Μυρτιά (πρώην Βαρβάροι) του Ηρακλείου, ανάμεσα στα πολύτιμα αρχεία και τους φακέλους που φυλάσσονται εκεί, βρήκαμε και έναν που μου κίνησε το ενδιαφέρον. Ήταν οι σημειώσεις για ένα δεύτερο έπος, στο μήκος και το πλάτος της Οδύσσειας, ένα βιβλίο που δεν γράφτηκε ποτέ, και στο οποίο αφιερώσαμε μια κεντρική βιτρίνα στην είσοδο του μουσείου. Τα υπόλοιπα περί αυτού, ο κύριος από δω…

 Δημήτρης Καλοκύρης

 

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

NIKOΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ: Ο ΑΚΡΙΤΑΣ. Ένα άγραφο έπος

Δείτε επίσης


Η Εταιρεία Συγγραφέων στην Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης

Η Εταιρεία Συγγραφέων στην Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης

11/10/23
GREECE / GREEK BOOKS & WRITERS AT THE 75TH FRANKFURT INTERNATIONAL BOOK FAIR 18-22 OCTOBER 2023   HELLENIC AUTHORS' SOCIETY A Continuous Effort for the promotion of its members’ work in Greece and abroad. With Elena Houzouri, novelist, former vice-president and Iossif Ventura,
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ/ Το 1821 στην ελληνική ποίηση, ανθολογία του Ηλία Γκρή

"ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ/ Το 1821 στην ελληνική ποίηση", ανθολογία του Ηλία Γκρή

07/03/20
Μιλούν: Ανθούλα Δανιήλ - Μίνα Πετροπούλου Διαβάζουν ποιήματά τους: Δημήτρης Αλεξίου, Μαριγώ Αλεξοπούλου, Ευάγγελος Βαλσαμίδης, Νάσος Βαγενάς, Ιωσήφ Βεντούρας,