ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ


ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Ο Δημοσθένης Κούρτοβικ είναι Έλληνας συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και ανθρωπολόγος.


Σπούδασε βιολογία στην Αθήνα, με μεταπτυχιακό στη Δυτική Γερμανία, και αργότερα ειδικεύθηκε στην ανθρωπολογία. Έλαβε το διδακτορικό δίπλωμά του από το Πανεπιστήμιο του Βρότσλαβ της Πολωνίας το 1986, με μια διατριβή γύρω από την εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας.

Έχει εξασκήσει διάφορα επαγγέλματα, από νυχτοφύλακας ώς καθηγητής πανεπιστημίου, από μεταφραστής ως κριτικός λογοτεχνίας και κινηματογράφου. Την περίοδο 1973-75, στη Δυτική Γερμανία, υπήρξε συνιδρυτής, σκηνοθέτης και ηθοποιός της «Ελληνικής Εργατικής Σκηνής Στουτγάρδης». Τις περιόδους 1990-91 και 1994-95 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ιστορία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, σεξουαλική σημειολογία στην τέχνη και ψυχολογία των ζώων. 'Ως το 2017 εργαζόταν ως δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας στην εφημερίδα "Τα Νέα".

Έχει εκδώσει 20 βιβλία (μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, κριτικές, αφορισμούς, λεξικά, επιστημονικές διατριβές και εγχειρίδια).

πίσης, έχει μεταφράσει 63 βιβλία από 8 ξένες γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, φινλανδικά, σουηδικά, δανικά και νορβηγικά).

Μυθιστορήματα και διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, γαλλικά, αγγλικά, σουηδικά, δανικά, τσεχικά, ρουμανικά, σερβικά, βουλγαρικά, εβραϊκά και πολωνικά.

Σήμερα ζει στην Αίγινα.

 

 Πληροφορίες: 
Όνομα:  ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
Επίθετο:  ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ
Εργογραφία: 

Πεζογραφία

    • Τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα, διηγήματα, εκδ. «Κάλβος», 1980
    • Ο τελευταίος σεισμός, μυθιστόρημα, εκδ. «Αίολος», 1985
    • Το ελληνικό φθινόπωρο της ΄Εβα-Ανίτα Μπένγκτσον, μυθιστόρημα, εκδ. «Εστία», 1987, 3η έκδοση 1997. ISBN 960-05-0007-X
    • Η σκόνη του γαλαξία, μυθιστόρημα, εκδ. «Εστία», 1991, 2η έκδ. 1995. ISBN 960-05-0270-6
    • Η νοσταλγία των δράκων, μυθιστόρημα, εκδ. «Εστία», 2000, 4η έκδ. 2001. ISBN 960-05-0085-2
    • Τι ζητούν οι βάρβαροι, μυθιστόρημα, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», 2008, 6η έκδοση 2009. ISBN 978-960-19-0164-0
    • Λαχανόρυζο του Σταυρού, διηγήματα, εκδ. «Εστία» 2012. ISBN 978-960-05-1539-8

Διηγήματα σε ανθολογίες, εφημερίδες και περιοδικά]
    • «Σύνορα», Ρεύματα, τχ. 12, Μάρτ. – Απρ. 1993
    • «Λαχανόρυζο του Σταυρού», Το Δέντρο, τχ. 81, Νοέ. 1993 – Ιαν. 1994
    • «Το στεγνωμένο δάκρυ», Ρεύματα, τχ. 21, Σεπτ. – Οκτ. 1994
    • «Η φώκια», στο: Μάκης Πανώριος (επιμ.): Το ελληνικό φανταστικό διήγημα, τόμος Γ΄, εκδ. «Αίολος», 1994. ISBN 960-7267-70-6
    • «Φυσαλία η καλλιαύχην», στο: Μάκης Πανώριος (επιμ.): Ελληνικά διηγήματα επιστημονικής φαντασίας, «Αίολος», 1995. ISBN 960-7267-87-7
    • «Το άλλο μονοπάτι», στο: Μάκης Πανώριος (επιμ.): Τα προσωπεία του τρόμου, εκδ. «Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη», 1998. ISBN 960-236-875-6
    • «Και όμως», στο: Μισέλ Φάις (επιμ.), Ξένος, ο άλλος μου εαυτός, εκδ. Πατάκη, 1999. ISBN 960-600-940-8
    • «Απ’ έξω», Τα Νέα, 4 Σεπτεμβρίου 2000
    • «Κλασικό αίσθημα», Ελευθεροτυπία, 25 Ιουλίου 2003
    • «Αντιξόρκια», στον τόμο Παράξενες ιστορίες, σειρά 8η, Τα Νέα, 23-24. 8. 2003
    • «Ο Κρέκας στους Ολυμπιακούς αγώνες», στο Κότινοι και στέφανοι, ΟΕΟΑ, Αθήνα 2004 και Νέα Σύνορα – Α.Α.Λιβάνη, 2004
    • «Σημάδια από δαχτυλίδια», στο: Χρύσα Σπυροπούλου (επιμ.): Οικοεγκλήματα, εκδ. «Κέδρος», 2008. ISBN 978-960-04-3833-8
    • "Ευρωπαϊκό ειδύλλιο",  Εφημερίδα των Συντακτών, 26. 7. 2015

Λογοτεχνικές κριτικές και δοκίμια

    • Ημεδαπή εξορία, κριτικές και δοκίμια, εκδ. «Opera», 1991. ISBN 960-7073-05-3
    • Αντιλεξικό νεοελληνικής χρηστομάθειας, αφορισμοί, τραμάκια, 1994, 2η έκδοση «Νεφέλη», 1994. ΙSBN 960-211-189-5
    • Τετέλεσται, δοκίμια πάνω σε φωτογραφίες, εκδ. «Opera», 1996, 3η έκδοση 2002. ISBN 960-707-732-9-0
    • Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς, οδηγός, εκδ. Πατάκη, 1995, νέα συμπληρωμένη έκδοση 1999. ISBN 960-360-509-3
    • Στις καθυστερήσεις του ημιχρόνου, ανάλεκτα, εκδ. «Καστανιώτης», 1999. ISBN 960-03-2601-0
    • Η θέα πέρα από τον ακάλυπτο, κριτικές και δοκίμια, εκδ. «Εστία», 2002. ISBN 978-960-05-1041-6
    • Ελληνικό hangover, δοκίμια, εκδ. «Νεφέλη», 2005. ISBN 978-960-211-758-3
    • Η νοσταλγία της πραγματικότητας-Δοκίμια και κριτικές 2002-2013, εκδ. «Εστία», 2015. ISBN 978-960-05-1628-9
    • Το Νέο Αντιλεξικό Νεοελληνικής Χρηστομάθειας, εκδ. «Εστία», 2019. ISBN 978-960-05-1742-2
    • Η ελιά και η φλαμουριά: Ελλάδα και κόσμος, άτομο και Ιστορία στην ελληνική πεζογραφία 1974 - 2020, εκδ. Πατάκη, 2021. ISBN 978-960-16-9262-3

Μελέτες

    • Η ελληνική διανόηση στον κινηματογράφο, εκδ. «Διογένης», 1979
    • Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, εκδ. «Ράππας», 1986, 2η έκδοση Ελληνικά Γράμματα, 1994. ISBN 960-344-032-9
    • Συγκριτική ψυχολογία (ηθολογία), εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», 1994, νέα συμπληρωμένη έκδοση 1998. ISBN 960-344-041-8


Μεταφράσεις έργων του

Στα γαλλικά:
    • Poussière d’ étoiles, μτφρ. Jasmine Pipart, Hatier, 1994
    • La Nostalgie des Dragons, μτφρ. Caroline Nicolas, Actes Sud, 2004
Στα γερμανικά:
    • Der griechische Herbst der Eva-Anita Bengtsson, μτφρ. Gaby Wurster, Dialogos,1989
    • Griechische Schriftsteller der Gegenwart, μτφρ. Doris Wille, Romiosini, 2000
    • Die Mumie des Ibykus (Die Nostalgie der Drachen), μτφρ. Gaby Wurster, Reclam-Leipzig, 2002
    • «Der andere Pfad», μτφρ. Sophia Georgallidis, στο: Niki Eideneier, Sophia Georgallidis (επιμ.), Die Erben des Odysseus, dtv, 2001
    • «Und trotzdem», μτφρ. Maria Petersen, περιοδικό Metaphora, τχ 7, 2001
    • «Physalia kalliauchen», μτφρ. Sophia Georgallidis, στο: Sophia Georgallidis (επιμ.), Ausflug mit Freundinnen, Romiosini, 2002
Στα αγγλικά:
    • It is Accomplished (απόσπασμα), μτφρ. από τον ίδιο, στο: Greek Writers Today, Hellenic Authors’ Society, 2003
    • « The Other Footpath », μτφρ. David Connolly, στο: David Connolly (επιμ.), The Dedalus Book of Greek Fantasy, Dedalus, 2004
Στα δανέζικα:
    • Eva-Anita Bengtssons græske efterår, μτφρ. Vibeke Espholm, Husets Forlag, Aarhus, 1995
Στα σουηδικά:
    • Eva-Anita Bengtssons grekiska höst, μτφρ. Cecilia Wedmark, Aegis Förlag, Lund, 1998
Στα ρουμανικά:
    • Nostalgia demonilor, μτφρ. Elena Lazar, Editura Omonia, 2001
Στα σερβικά:
    • Nostalgiya zmayeva, μτφρ. Gaga Rosić, Prosveta, 2003
Στα τσεχικά:
    • “Druha cesta”, μτφρ. Alexandra Buchler, στο Alexandra Buchler (επιμ.), Cerne olivy, Apsida, 2000
Στα βουλγαρικά:
    • “I vse pak”, μτφρ. Zdravka Mihaylova, στο: Da opoznaem svoime susedi, Tsentar za Obrazovatelni Initsiativi, 2002
    • Nostalgyata na zmeyovete, μτφρ. Zdravka Mihaylova, Balkani, 2007
Στα εβραϊκά:
    • Η νοσταλγία των δράκων, μτφρ. Amir Tsukerman, Tel Aviv, Keter, 2012
Στα πολωνέζικα:
    • "A jednak", μτφρ. Dorota Jędraś, nowogreckablog.wordpress.com, 2016


Διεύθυνση: 

Διεύθυνση και τηλέφωνο
Αφαίας 68, 18010 Αίγινα
6975734166


Έτος γέννησης:  1948
Τόπος γέννησης:  Αθήνα
Τίτλος αποσπάσματος:  ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ
Κείμενο αποσπάσματος: 

Αυτά είναι τα δυο διασημότερα φιλιά όχι μόνο στην ιστορία της φωτογραφίας, αλλά και στην ιστορία του εικοστού αιώνα. Το πρώτο είναι αυθόρμητο? το απαθανάτισε ο φωτογράφος Alfred Eisenstaedt στην πλατεία Times Square της Νέας Υόρκης, στις 14 Αυγούστου 1945, τη μέρα που παραδόθηκε η Ιαπωνία και τελείωσε ο πόλεμος. Το δελυτερο φιλί δόθηκε το 1950 σε μια άλλη πλατεία, την Place de l' Hotel de Ville του Παρισιού. Αλλά για τη δική του αυθεντικότητα υπάρχουν αμφιβολίες? είναι πολύ πιθανό ότι ο φωτογράφος Robert Doisneau έβαλε το χεράκι του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στη δημόσια έκφραση του πάθους των δυο ερωτευμένων. Θα δούμε πιο κάτω τι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Δεν είναι τυχαίο, φυσικά, ότι η μεταπολεμική εποχή εγκαινιάζεται με δυο φιλιά που έγιναν θρυλικά και στόλισαν, ως πόστερ, τους τοίχους εκατομμυρίων ανθρώπων? έπειτα από ένα πόλεμο που έδειξε σε όλους πόσο εύκολα η ανθρώπινη σάρκα μετατρέπεται σε άμορφη κρεάτινη μάζα, η απελευθέρωση της σωματικής έκφρασης έγινε αίτημα των τριών δεκαετιών που ακολούθησαν. Με μια έννοια, δεν είναι τυχαίο ούτε ότι και τα δύο φιλιά διαδραματίζονται σε πλατεία? περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ο έρωτας στην καινούργια εποχή θέλει χώρο για να εκφραστεί, θέλει ν΄ απλώσει την ενέργειά του πολύ πέρα από το ιδιωτικό σύμπαν του ζευγαριού, να γίνει η δύναμη που θ΄ αλλάξει τον κόσμο.

Ο οποίος χρειάζεται εξάπαντος αλλαγή, όπως μας δείχνει καθαρά η δεύτερη, η πιθανώς στημένη φωτογραφία (που έστω και μόνο γι΄ αυτό τον λόγο θα έπρεπε να την υποπτευτούμε ως σκηνοθετημένη). Ας προσέξουμε τις δύο βλοσυρές μορφές, τον άνδρα και τη γυναίκα, που πλαισιώνουν το νεαρό ζευγάρι. Είναι δυο φιγούρες από αυτές που συναντάμε κάθε μέρα στον δρόμο, χωρίς να μας κάνουν την παραμικρή εντύπωση. Αλλά πόσο άχαρες, αλύγιστες, στεγνές, αραχνιασμένες φαίνονται μπροστά στο ζευγάρι που φιλιέται! Κοιτάζουν και οι δυο προς την ίδια κατεύθυνση, αλλά μακριά από το φιλί: στον ορίζοντά τους δεν υπάρχει η χαρά του έρωτα. Σε αντίθεση με τα φωτεινά πρόσωπα των δυο νέων, τα δικά τους είναι γκρίζα (πώς να μην υποψιαστούμε πάλι ότι ο φωτογράφος έπαιξε με τη φωτοσκίαση;). Ο κόσμος που αντιπροσωπεύουν αυτοί οι δυο διαβάτες είναι ο γερασμένος, αγκυλωμένος από την υπακοή στις συμβάσεις κόσμος του χτες. Πρέπει ν΄ ανατραπεί. Θα τον ανατρέψει ο έρωτας.

Και στις δύο φωτογραφίες το πιο κινητικό, το πιο παλλόμενο, το πιο εκστατικό μέρος του ζευγαριού είναι η γυναίκα. Αυτή δίνει την ένταση και στις δύο σκηνές.
Ας προσέξουμε πώς το σώμα των δύο κοριτσιών λυγίζει σαν τόξο, παραδομένο στην ανδρική δύναμη, αν θέλει κανείς να δει τις φωτογραφίες μέσα από τα γυαλιά των κλασικών αντιλήψεων, αλλά προετοιμασμένο για ν΄ ανταποκριθεί στο πάθος του, έτοιμο να εκλύσει την καταλυτική του ενέργεια με μια τρομακτική έκρηξη, αν αφεθούμε στη γλώσσα των ίδιων των εικόνων. Ούτε αυτό είναι σύμπτωση. Η γυναίκα επρόκειτο να είναι το πιο δυναμικό φύλο στην καινούργια εποχή. Αυτή κυρίως θ΄ αμφισβητούσε τις φθαρμένες αξίες του χτες, αυτή θα έδειχνε μεγαλύτερη ικανότητα προσαρμογής σ΄ένα κόσμο όπου οι παλιοί ρόλοι δεν είχαν πια αντίκρισμα και οι καινούργιοι ρόλοι απαιτούσαν ευελιξία, ανεκτικότητα, ανεξαρτησία από εμμονές. Η εποχή που ανέτελλε ήταν η εποχή της γυναίκας. Ο ανδρισμός είχε τελειώσει μαζί με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο - τον έσχατο, σφοδρότερο και μοιραίο παροξυσμό του.

Το ζευγάρι στην πιθανώς μη αυθεντική φωτογραφία της Place de l' Hotel de Ville είναι αυθεντικό ζευγάρι. Το ζευγάρι στην αυθεντική φωτογραφία της Times Square δεν είναι αυθεντικό ζευγάρι? είναι ένας ναύτης και μια νοσοκόμα που συναντήθηκαν, άγνωστοι, μέσα στο πλήθος και φιλήθηκαν πάνω στον ενθουσιασμό τους για το τέλος του πολέμου. Δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ πια. Η νοσοκόμα είναι γνωστή από καιρό. Ζει ακόμη, είναι σήμερα μια γριούλα γύρω στα εβδομήντα πέντε. Κατά καιρούς της παρουσιάζονταν διάφοροι άνδρες που ισχυρίζονταν ότι ήταν ο ναύτης της φωτογραφίας. Αλλά αυτή ανακάλυπτε πάντα την απάτη, βάζοντάς τους ν΄ απαντήσουν στην ερώτηση τι της είπε εκείνος ο άνδρας τη στιγμή του φιλιού. Όλοι έδιναν λάθος απάντηση. ΄Ωσπου, τον Αύγουστο που γράφω αυτές τις γραμμές και συμπληρώνεται μισός αιώνας από εκείνη τη μέρα, αποκαλύφθηκε και η ταυτότητα του ναύτη. Ζει κι εκείνος, είναι συνταξιούχος αστυνομικός. Αυτός απάντησε σωστά.

Μπαίνει κανείς στον πειρασμό ν΄ αναρωτηθεί ποια από τις δυο φωτογραφίες είναι η πιο συγκινητική. ΄Ισως οι περισσότεροι συναισθηματικοί χαρακτήρες προτιμήσουν το αυθεντικό ζευγάρι της (πιθανώς) μη αυθεντικής σκηνής. Οπωσδήποτε αυτή η φωτογραφία, στημένη ή όχι, είναι ένας εξαίσιος ύμνος στον έρωτα, τα νιάτα και την ομορφιά. Αλλά η τελειότητά της ίσως έχει και κάτι το ψυχρό και απόμακρο. Εξάλλου, στη σκέψη ότι το στιγμιότυπο μπορεί να σκηνοθετήθηκε, αναδεύονται μέσα μας κάποια αόριστα, δυσάρεστα συναισθήματα. Αν το ζευγάρι ήταν αληθινά ερωτευμένο, γιατί άραγε χρειάστηκε την προτροπή του φωτογράφου για να φιληθεί; Και αν ντρεπόταν να φιληθεί δημόσια, επειδή κάτι τέτοιο ήταν ακόμη ασυνήθιστο τότε, τι το έκανε να υπακούσει στην προτροπή; Μήπως εδώ προαναγγέλλεται μια κατάσταση γνώριμή μας σήμερα, η εισβολή της κάμερας στην ιδιωτική ζωή, την οποία δεν καταγράφει απλώς, αλλά και διαμορφώνει;

Προσωπικά προτιμώ την άλλη φωτογραφία, με το τυχαίο ζευγάρι. Ακόμη και αν δεν ήταν αυθεντική, θα μου φαινόταν πιο χαρακτηριστική για την καινούργια εποχή: σήμερα είναι κυρίως οι τυχαίες, οι απρόβλεπτες συναντήσεις που ενεργοποιούν τον ενθουσιασμό και το πάθος μας. Αλλά επειδή η φωτογραφία συμβαίνει να είναι αυθεντική, βλέπω σ΄ αυτή κι ένα άλλο, ακόμη πιο παρήγορο μήνυμα: στις τυχαίες και φευγαλέες συναντήσεις, που μας προσφέρει η νέα εποχή, ανακαλύπτουμε ξανά τον αυθορμητισμό, τη γνησιότητα και τη νοηματική μεστότητα των χειρονομιών που στις καθημερινές, σταθερές σχέσεις μας χάνονται συνήθως μέσα σε λόγια ανύπαρκτης ή αλλότριας σκοπιμότητας.

΄Αλλωστε, η σωστή απάντηση στο ερώτημα τι είπε στη νοσοκόμα ο ναύτης, η απάντηση που κανένας κατεργάρης δεν σκέφτηκε, ήταν: τίποτα.


E-mail:  dkourtovik@gmail.com