ΓΟΥΡΓΟΥΡΗΣ, ΣΤΑΘΗΣ


ΓΟΥΡΓΟΥΡΗΣ, ΣΤΑΘΗΣ

Ο Στάθης Γουργουρής είναι ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και συνθέτης. Γεννήθηκε στην Αμερική αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Τελείωσε το Διδακτορικό του στην Συγκριτική Λογοτεχνία στο UCLA to 1990. Μετέπειτα δίδαξε στα πανεπιστήμια Princeton, Michigan, UCLA, Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Yale, καθώς και στα πανεπιστήμια της Ουτρέχτης (Ολλανδία), Ούψαλα (Σουηδία) και Σάο Πάουλο (Βραζιλία). Από το 2008 είναι καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.

 Πληροφορίες: 
Εργογραφία: 

Έχει δημοσιεύσει τέσσερις ποιητικές συλλογές:


Myrtle Trenches (στα αγγλικά, 1985)
Πτώσεις (Πλέθρον 1989)
Αυτοχθονίες (Πλανόδιον 1993)
Εισαγωγή στην Φυσική (Το Μελάνι 2005)


Τρία βιβλία δοκιμιογραφίας και θεωρίας έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά:


Στοχάζεται η λογοτεχνία; (Νεφέλη 2005)
Έθνος Όνειρο (Κριτική 2006)
Ενδεχομένως αταξίες (Νήσος 2016)


Και 5 βιβλία στα αγγλικά:


Dream Nation (Stanford UP, 1996) 25ετής επετειακή επανέκδοση (2021)
Does Literature Think? (Stanford UP, 2003)
Freud and Fundamentalism (Fordham UP, 2009)
Lessons in Secular Criticism (Fordham UP, 2013)

The Perils of the One (Columbia UP, 2019)


Το έργο του έχει μεταφραστεί σε γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, σερβικά,
εβραϊκά, αραβικά, τουρκικά, ιαπωνικά και την γλώσσα Κάναντα της Ινδίας.

Ο ίδιος έχει μεταφράσει Έλληνες ποιητές (Γιάννη Πατίλη, Αργύρη Χιόνη, Γιώργο Χουλιάρα, Φοίβη Γιαννίση) στα αγγλικά και τους Edward Said, James Merrill, Heiner Müller, H.D., Derek Walcott, Robert Creeley, Carolyn Forché, και Maki Starfield στα ελληνικά.


Έτος γέννησης:  1958
Τόπος γέννησης:  Χολυγούντ Καλιφόρνια
Κείμενο αποσπάσματος: 

Η νύφη με τις σφαίρες

 


Στο τέλος ξυρίζουν τον νεκρό
έλεγε παλιά μια παροιμία,
η οποία όμως τώρα έχει ξεχαστεί
ίσως γιατί το τέλος μας τρομάζει,
αν κι οι παροιμίες προφανώς
δεν γίνεται ποτέ να συζευχθούν
σε μια ολόκληρη ζωή
μια μόνο φράση.
Έτσι, λοιπόν, ο κάποτε αξύριστος
υπήρξε κάποτε γαμπρός
πλανήτης στη τροχιά μιας άλλης σφαίρας
(παρότι ο άμοιρος καμάρωνε σαν ήλιος)
και εραστής παροιμιών –
το Μέγα Λάθος –
γιατί ποτέ του δεν εννόησε να κρύψει
από την γλώσσα μυστικά
ξεχνώντας, ως γαμπρός παροιμιώδης,
ότι κι οι πιο μικρές παρεκτροπές
αλλάζουν την τροπή μιας σφαίρας
και συνεπώς του χρόνου τις πτυχές,
ώστε, όλως αίφνης, να βρεθεί
με πλάτη στη σιδερένια πόρτα
μπροστά σε κάποιο απόσπασμα
μιας νύφης, σε άλλο κόσμο ακέραιης
σ’ αυτόν αδικημένης –
αφού κι οι παροιμίες διαλαλούν
ότι ουδέποτε υπήρξε θεία δίκη
κι η γλώσσα από το τέλος της αντλεί
την κάθε περιτύλιξη, μεταίχμιο, ιστορία.
Σαν το συμβάν που ξάφνου δίνει
στη ζωή μας μια τελεία,
η νύφη με τις σφαίρες
τον κόσμο ολόκληρο θα έθετε ως στόχο
αφού, χωρίς θεό, ανέκαθεν ο κόσμος της
σε ένα γαμπρό είχε δεόντως χρεωθεί
κι έπρεπε τώρα να τελειώσει

 

πριν την προλάβει η ηχώ μιας σφαίρας
που αργεί να καταλήξει
κι έτσι περάσει ακάλυπτη,
μια νύφη δίχως πέπλο,
την άλλη πόρτα που σιωπά,
που είναι δίνη.
Κι αν κύλαγε ευθύς αμέσως τώρα
σε κόσμο άλλο, ξένο, σκοτεινό
θα ήξερε, ο στόχος είχε επιτευχθεί
παρότι ζούσε μόνο με μια σκέψη
μια παροιμία που τώρα έχει ξεχαστεί,
ίσως γιατί το τέλος μας τρομάζει –
μια νύφη αστόχαστη της μνήμης
αδιάβατη να πλάθει πεπρωμένα σφαιρικά
κι ένας γαμπρός ακίνητος στο τέλος
να περιμένει το πρωί
το ξύρισμα.


Το ανυπέρβλητο μαζί της (αποσπάσματα)


Ι.
Πώς περάσαμε τα σύνoρα
δεv θα καταλάβoυμε πoτέ
εκτός αν επανέλθει η σιωπή,
αν και oι κλέφτες oι καλoί
δεv επανέρχoνται πoτέ
στoν τόπo τoυ εγκλήματoς
ούτε oι βόμβες χτυπoύν ξανά
τoν ίδιo στόχo
γιατί στo μεταξύ κιvείται η γή
και χάνεται
κάτω απ’ τα πόδια μας
ώστε είναι αδύνατoν, αγάπη μoυ
να καταλάβoυμε πoτέ
πώς περάσαμε τα σύννεφα.
ΙΙ.
Τo σώμα μoυ σκίζεται σαν τo χαρτί
μαζί σoυ δεv φαίνεται τίπoτε τυχαίo
τα μαύρα μάτια σoυ βαθαίνoυν
της θάλασσας τoν ίμερo στo στόμα
ξεφυλλίζoυv στo κύμα ανoιχτό
τo δικό μας θνητό μυθιστόρημα
– η γλώσσα τo γράμμα η ανάδυση
μαζί κι ενάντια στo γραμμένo –
αν ζήσoυμε αύριo θ’ ανταμωθoύμε βράδυ
η φλόγα στo όνειρo τo γράμμα στo κερί
η γλώσσα της θάλασσας είναι τo δάκρυ
τo σώμα μoυ σκίζει μια πρoσευχή

ΙΙΙ.
Lágrimas
λέvε oι Σπανιόλoι τoν γκρεμό
τo νόημα μιας λέξης
πoυ τoυς κρύβει
αν η ζωή τoυς κρέμεται
από ένα μυστικό
ή αν στα μάτια τoυς
βρίσκει o έρωτας μιαν άκρη
και τα κρατά για πάντα ανoιχτά
τα όνειρα μη τύχει και τoυς κλέψει
ο φθόνoς ενός κόσμoυ πoυ απoρεί
αν μια oλόκληρη ζωή oι ερωτευμένoι
κρέμoνται ή γκρεμίζoνται
απ’ τo δάκρυ.
Άδολοι κτίστες
Σ΄ αυτή την πόλη που γεννήθηκα
κάποτε βασίλευαν οι κτίστες.
Μικρό παιδί, τους χάζευα
απ’ το μπαλκόνι
με τα μάγουλα σφηνωμένα στα κάγκελα
ώστε τα μάτια να τραβιούνται προς τα έξω
ανοίγοντας ενδιάμεσα μια πύλη.
Εκεί εισέρχονταν οι κτίστες
με τις γαλότσες
και ντενεκέδες με τσιμέντο
στις γυμνές, ηλιοπαρμένες ωμοπλάτες,
καθώς ανέβαιναν στον ουρανό.
«Τίστης! Τίστης!» απαντούσα
όταν η θεία μου η Νίκη με ρωτούσε
τι θα γίνω.
«Ποτέ, χρυσό μου!»
Είχε ένα στόμα κατακόκκινο
που μ΄ αγαπούσε.
Θα ήθελα τώρα να την ρώταγα,
οι κτίστες, τι απέγιναν
στον ουρανό;
Αφού στη πόλη μας ερείπια
πλέον βασιλεύουν,
αυτά που έκτισαν
στην θέση
εκείνων που κατέστρεψαν
με βαριοπούλες και λοστούς
αγκομαχώντας,

χωρίς βεβαίως να γνωρίζουν
ότι υπηρέτησαν την απαρχαίωση
του είδους
στις σκαλωσιές του πένθους
για καιρούς που θα είχαν ήδη έλθει και παρέλθει,
με αφανισμένα τα φωνήεντα
και μάσκες νίκης,
τετελεσμένοι μέλλοντες
φουτουριστές.


Διακρίσεις: 

Fulbright-Hays για διδακτορική έρευνα στην Αθήνα (1989)
National Endowment for the Humanities (2002)
Διεθνές βραβείο στο 4 ο Φεστιβάλ Ποίησης στην Sapanca, Τουρκία (2004)
Μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου του English Institute στο Χάρβαρντ (2006-2009)
Πρόεδρος της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών ΗΠΑ και Καναδά (2006-2012)
Διευθυντής του Ινστιτούτου Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο
Columbia (2009-2015)
Lenfest Distinguished Columbia Faculty Award (2015)
Φιναλίστ στον 5 ο διεθνή διαγωνισμό μικρο-μυθοπλασίας (flash fiction), Fundación
César Egido Serrano, Museo de la Palabra, Μαδρίτη, Ισπανία (2019)
Βραβείο John Simon Guggenheim Memorial Foundation (2023)


E-mail:  ssg93@columbia.edu
Website:  http://stathisgourgouris.com/