ΓΟΥΡΓΟΥΡΗΣ ΣΤΑΘΗΣ


ΓΟΥΡΓΟΥΡΗΣ ΣΤΑΘΗΣ

Ο Στάθης Γουργουρής είναι ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και συνθέτης. Γεννήθηκε στην Αμερική αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Τελείωσε το Διδακτορικό του στην Συγκριτική Λογοτεχνία στο UCLA to 1990. Μετέπειτα δίδαξε στα πανεπιστήμια Princeton, Michigan, UCLA, Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Yale, καθώς και στα πανεπιστήμια της Ουτρέχτης (Ολλανδία), Ούψαλα (Σουηδία) και Σάο Πάουλο (Βραζιλία). Από το 2008 είναι καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.

 Πληροφορίες: 
Εργογραφία: 

Έχει δημοσιεύσει τέσσερις ποιητικές συλλογές:


Myrtle Trenches (στα αγγλικά, 1985)
Πτώσεις (Πλέθρον 1989)
Αυτοχθονίες (Πλανόδιον 1993)
Εισαγωγή στην Φυσική (Το Μελάνι 2005)


Τρία βιβλία δοκιμιογραφίας και θεωρίας έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά:


Στοχάζεται η λογοτεχνία; (Νεφέλη 2005)
Έθνος Όνειρο (Κριτική 2006)
Ενδεχομένως αταξίες (Νήσος 2016)


Και 5 βιβλία στα αγγλικά:


Dream Nation (Stanford UP, 1996) 25ετής επετειακή επανέκδοση (2021)
Does Literature Think? (Stanford UP, 2003)
Freud and Fundamentalism (Fordham UP, 2009)
Lessons in Secular Criticism (Fordham UP, 2013)

The Perils of the One (Columbia UP, 2019)


Το έργο του έχει μεταφραστεί σε γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, σερβικά,
εβραϊκά, αραβικά, τουρκικά, ιαπωνικά και την γλώσσα Κάναντα της Ινδίας.

Ο ίδιος έχει μεταφράσει Έλληνες ποιητές (Γιάννη Πατίλη, Αργύρη Χιόνη, Γιώργο Χουλιάρα, Φοίβη Γιαννίση) στα αγγλικά και τους Edward Said, James Merrill, Heiner Müller, H.D., Derek Walcott, Robert Creeley, Carolyn Forché, και Maki Starfield στα ελληνικά.


Έτος γέννησης:  1958
Τόπος γέννησης:  Χολυγούντ Καλιφόρνια
Κείμενο αποσπάσματος: 

Πάτριoς Ξένoς

Γεννήθηκε σε ξένη χώρα
μα πέθανε στη δική τoυ.
Έτσι διατείνεται
τo πέρασμα ενός ανθρώπoυ
πoυ άφησε ίχνη
αν μη τι άλλo απρoσπέλαστα.
Όμως τo πάτημά τoυ στα εγκόσμια
συνoψίζεται σε δυό μόνo σημεία:
αρχή και τέλoς.
Η ζωή γίνεται θάνατoς
εν άκρα συντoμία.
Τα υπόλoιπα αναλαμβάvει η Iστoρία
γράφοντας - σβήνοντας, ανάλογα.
Βέβαια, στo στίψιμo τoυ χρόνoυ
τα ερωτήματα τoυ τόπoυ
στάζoυν βαθειά και ανεξίτηλα.
Γιατί η χώρα πoυ τoν γέννησε είναι ξένη;
Τo χώμα, πoυ άψυχo τoν κάλυψε,
πώς και τoυ είναι oικείo;
Έζησε, άραγε, μιά ζωή στη ξενιτειά;
Σε μέρη ξένα σαν εκείνα πoυ τoν γέννησαν
ή σ’ άλλα, μακρινά, ακόμη πιό απόξενα;
Ανακάλυψε επιτέλoυς γή δική τoυ;
Ή έκανε δικό του τo όπoιo χώμα
τoν αγκάλιασε στoν θάνατo;
Μήπως εντέλει γύρισε
στα ξένα όπoυ γεννήθηκε,
μέρη δικά τoυ πλέoν,
να πεθάνει;

Νέα Υόρκη, 2002

 

Η νύφη με τις σφαίρες

Στο τέλος ξυρίζουν τον νεκρό
έλεγε παλιά μια παροιμία,
η οποία όμως τώρα έχει ξεχαστεί
ίσως γιατί το τέλος μας τρομάζει,
αν κι οι παροιμίες προφανώς
δεν γίνεται ποτέ να συζευχθούν
σε μια ολόκληρη ζωή
μια μόνο φράση.
Έτσι, λοιπόν, ο κάποτε αξύριστος
υπήρξε κάποτε γαμπρός
πλανήτης στη τροχιά μιας άλλης σφαίρας
(παρότι ο άμοιρος καμάρωνε σαν ήλιος)
και εραστής παροιμιών –
το Μέγα Λάθος –
γιατί ποτέ του δεν εννόησε να κρύψει
από την γλώσσα μυστικά
ξεχνώντας, ως γαμπρός παροιμιώδης,
ότι κι οι πιο μικρές παρεκτροπές
αλλάζουν την τροπή μιας σφαίρας
και συνεπώς του χρόνου τις πτυχές,
ώστε, όλως αίφνης, να βρεθεί
με πλάτη στη σιδερένια πόρτα
μπροστά σε κάποιο απόσπασμα
μιας νύφης, σε άλλο κόσμο ακέραιης
σ’ αυτόν αδικημένης –
αφού κι οι παροιμίες διαλαλούν
ότι ουδέποτε υπήρξε θεία δίκη
κι η γλώσσα από το τέλος της αντλεί
την κάθε περιτύλιξη, μεταίχμιο, ιστορία.
Σαν το συμβάν που ξάφνου δίνει
στη ζωή μας μια τελεία,
η νύφη με τις σφαίρες
τον κόσμο ολόκληρο θα έθετε ως στόχο
αφού, χωρίς θεό, ανέκαθεν ο κόσμος της
σε ένα γαμπρό είχε δεόντως χρεωθεί
κι έπρεπε τώρα να τελειώσει
πριν την προλάβει η ηχώ μιας σφαίρας
που αργεί να καταλήξει
κι έτσι περάσει ακάλυπτη,
μια νύφη δίχως πέπλο,
την άλλη πόρτα που σιωπά,
που είναι δίνη.
Κι αν κύλαγε ευθύς αμέσως τώρα
σε κόσμο άλλο, ξένο, σκοτεινό
θα ήξερε, ο στόχος είχε επιτευχθεί
παρότι ζούσε μόνο με μια σκέψη
μια παροιμία που τώρα έχει ξεχαστεί,
ίσως γιατί το τέλος μας τρομάζει –
μια νύφη αστόχαστη της μνήμης
αδιάβατη να πλάθει πεπρωμένα σφαιρικά
κι ένας γαμπρός ακίνητος στο τέλος
να περιμένει το πρωί
το ξύρισμα.

Ο Μάντης

Να ήταν ο άνθρωπος τζιτζίκι
Να ζούσε μόνο με τον  ήλιο
Σκεφτόταν χαζεύοντας τον ουρανό
Ο ποιητής Απoλλιναίρ
Την ώρα που έβρεχε οβίδες
Κι εκείνος κατoυρoύσε στη γωνιά
Στα λασπωμένα χαρακώματα
Ενώ τριγύρω του οι άλλοι έσκαβαν
Μανιωδώς μήπως και βρουν
Την τελεσίδικη
Ηλιόλoυστη γαλήνη

 

Το ανυπέρβλητο μαζί της (αποσπάσματα)

Ι.

Πώς περάσαμε τα σύνoρα
δεv θα καταλάβoυμε πoτέ
εκτός αν επανέλθει η σιωπή,
αν και oι κλέφτες oι καλoί
δεv επανέρχoνται πoτέ
στoν τόπo τoυ εγκλήματoς
ούτε oι βόμβες χτυπoύν ξανά
τoν ίδιo στόχo
γιατί στo μεταξύ κιvείται η γή
και χάνεται
κάτω απ’ τα πόδια μας
ώστε είναι αδύνατoν, αγάπη μoυ
να καταλάβoυμε πoτέ
πώς περάσαμε τα σύννεφα.

ΙΙ.

Τo σώμα μoυ σκίζεται σαν τo χαρτί
μαζί σoυ δεv φαίνεται τίπoτε τυχαίo
τα μαύρα μάτια σoυ βαθαίνoυν
της θάλασσας τoν ίμερo στo στόμα
ξεφυλλίζoυv στo κύμα ανoιχτό
τo δικό μας θνητό μυθιστόρημα
– η γλώσσα τo γράμμα η ανάδυση
μαζί κι ενάντια στo γραμμένo –
αν ζήσoυμε αύριo θ’ ανταμωθoύμε βράδυ
η φλόγα στo όνειρo τo γράμμα στo κερί
η γλώσσα της θάλασσας είναι τo δάκρυ
τo σώμα μoυ σκίζει μια πρoσευχή

ΙΙΙ.

Lágrimas
λέvε oι Σπανιόλoι τoν γκρεμό
τo νόημα μιας λέξης
πoυ τoυς κρύβει
αν η ζωή τoυς κρέμεται
από ένα μυστικό
ή αν στα μάτια τoυς
βρίσκει o έρωτας μιαν άκρη
και τα κρατά για πάντα ανoιχτά
τα όνειρα μη τύχει και τoυς κλέψει
ο φθόνoς ενός κόσμoυ πoυ απoρεί
αν μια oλόκληρη ζωή oι ερωτευμένoι
κρέμoνται ή γκρεμίζoνται
απ’ τo δάκρυ.

Σκιές κι ανοίγματα

Σκιές κι ανοίγματα
ανθρώπων σε σκιές
απ’ το παράθυρο
σ’ ένα παράθυρο τα ψάχνεις
κάποιο κομμάτι μιας ζωής
ενίοτε να αρπάξεις
αν τύχει, πράγματι, η ζωή
να σε αφήσει.

Αντί, όμως, να αφήνεις
κομμάτια πράγματα στη τύχη
μήπως θα άξιζε να δώσεις
στις σκιές σου λίγη χάρη
και να τολμήσεις,
εκεί που δεν τόλμησε κανείς,
να σε χτυπήσει
μ’ ένα δόρυ το φεγγάρι;


Διακρίσεις: 

Fulbright-Hays για διδακτορική έρευνα στην Αθήνα (1989)
National Endowment for the Humanities (2002)
Διεθνές βραβείο στο 4 ο Φεστιβάλ Ποίησης στην Sapanca, Τουρκία (2004)
Μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου του English Institute στο Χάρβαρντ (2006-2009)
Πρόεδρος της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών ΗΠΑ και Καναδά (2006-2012)
Διευθυντής του Ινστιτούτου Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο
Columbia (2009-2015)
Lenfest Distinguished Columbia Faculty Award (2015)
Φιναλίστ στον 5 ο διεθνή διαγωνισμό μικρο-μυθοπλασίας (flash fiction), Fundación
César Egido Serrano, Museo de la Palabra, Μαδρίτη, Ισπανία (2019)
Βραβείο John Simon Guggenheim Memorial Foundation (2023)


E-mail:  ssg93@columbia.edu
Website:  http://stathisgourgouris.com/