Εισαγωγική ομιλία - καλωσόρισμα από τη Νάσα Παταπίου
                                            ποιήτρια, ιστορικό - ερευνήτρια

                                                «Τα χελιδόνια ξεχνούν
                                               η  Μεσόγειος μόνο θυμάται»

                                                                                                 In  Memoriam

   Στίχοι από ένα ποίημα του κορυφαίου κριτικού λογοτεχνίας Δημήτρη Ραυτόπουλου. Και όσοι αναρωτηθούν εάν είναι ποιητής ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, θα απαντούσα  διά της  ίδιας της  γραφίδος του. Όταν λοιπόν  ρωτήθηκε κάποτε  σχετικά, απάντησε: «Είμαι βέβαιος ότι όλοι οι κριτικοί  έγραψαν, γράφουν ή θα γράψουν λογοτεχνία - κι εγώ ένας απ’ αυτούς». Κι εσείς κύριε Ραυτόπουλε, ένας ποιητής. Και  ποιητής!

     Χαίρομαι πραγματικά γι’ αυτή την τιμητική εκδήλωση προς τιμήν του Δημήτρη Ραυτόπουλου και ευχαριστώ θερμά για τη φροντίδα που επέδειξε στη διοργάνωσή της τόσο ο πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου όσο και οι συνάδελφοι, τα μέλη του διοικητικούσυμβουλίου. Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος βρίσκεται σήμερα μαζί μας και τον τιμούμε. Εάν τα χελιδόνια ξεχνούν, χελιδονάκια είναι. Φτάνει και μόνο που μας φέρνουν την Άνοιξη, οπωσδήποτε φως, στον επισφαλή ανθρώπινο βίο. Η Μεσόγειος ωστόσο, η Εσωτερική Θάλασσα, όπως την αποκαλεί ο μεγάλος Γάλλος ιστορικός Fernand Braudel, θυμάται, γιατί η ιστορία μας είναι άρρηκτα συνυφασμένη μαζί της, κατά συνέπεια πρωτίστως η Κύπρος θυμάται, η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου θυμάται, αναγνωρίζει και αποδίδει τιμές στον πνευματικό άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον ιδαλγό, τον ποιητή. Θα προσέθετα ακόμη ότι τιμούμε τον αναχωρητή, τον σκαπανέα των ελληνικών γραμμάτων αλλά ταυτόχρονα και χωρίς οποιονδήποτε σχολιασμό ή επεξήγηση τον τολμητία και κινδυνευτή, ανακαλώντας στη μνήμη τoν αξεπέραστo και με βαρύτητα λόγο του Αλιμούσιου. Σκέφτομαι πως δεν θα μπορούσα να προσθέσω τίποτα για τον ίδιο τον Δημήτρη Ραυτόπουλο παρά απλώς λέξεις στη σειρά και έτσι θα δραπετεύσω οπωσδήποτε τεχνηέντως σε ένα πεδίο γνώριμο. Και αυτό το πεδίο δεν είναι άλλο παρά η ιστορία, το «κάλλιστον εύρημα των Ελλήνων», κατά την εύστοχη διατύπωση του  Βυζαντινού Νικήτα Χωνιάτη.

    Ζητώ, βέβαια, την κατανόησή σας για την προσωπική αποστροφή, αλλά πρέπει να πω πώς γνώρισα, δηλαδή είχα την τύχη να γνωρίσω, τον Δημήτρη Ραυτόπουλο, λίγα χρόνια μετά την τουρκική λαίλαπα του 1974 και τον θάνατο του πατέρα μου στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο. Τότε, όταν οι δρόμοι ήταν όλοι κλειστοί και ο θάνατός του μου κοινοποιήθηκε στην Αθήνα μέσω Ερυθρού Σταυρού, σχεδόν μετά από ένα μήνα. Μια τομή, ένα τραύμα που θα μας ακολουθεί και θα μας συντροφεύει έως τη δύση. Τότε, λοιπόν. Η γοητευτική προσωπικότητα του Δημήτρη Ραυτόπουλου, η ευφυής σκέψη του, η αριστοτεχνικά δομημένη γραφή του, η προσήλωσή του στη λογοτεχνία και εν γένει στα ελληνικά γράμματα, ο πολύπλαγκτος βίος του, εν κατακλείδι το ύφος και το ήθος του, δεν θα μπορούσαν παρά να δημιουργήσουν μέσα μου εκτός από εκτίμηση και θαυμασμό αισθήματα φιλότητας, έτσι απλώς για να θυμηθούμε τον μεγάλο φιλόσοφο αλλά και ποιητή Εμπεδοκλή τον Ακραγαντίνο.

       Καλωσορίσατε λοιπόν στην Κύπρο. Η πόλη των Καλληνικεσίων, κατά τον Γρηγόριο τον Κύπριο, δηλαδή η Λευκωσία, σας καλωσορίζει, μαζί με σας καλωσορίζoυμε τη σύζυγό σας και τους διακεκριμένους ομιλητές που θα παρουσιάσουν την προσωπικότητα και το έργο σας, κι έτσι θα αφουγκραστούμε τους υπερήχους του. Ευχαριστίες θερμές στη Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για την παρουσία της και την εκπρόσωπο του πρέσβη της Ελλάδος που σας τιμούν μαζί μας. Επιπρόσθετα, θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στη φίλη διευθύντρια επί των πολιτιστικών της Τραπέζης Κύπρου για την παραχώρηση της αίθουσας όπου πραγματοποιείται η παρούσα τελετή και απόδοση τιμών στο πρόσωπό σας. Σας καλωσορίζει η Λευκωσία, η Λήδρα, η Λευκοθέα, η Φωτολάμπουσα ή Φωτολαμπού, όπως σημειώνει στο έργο του ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, με τη μακραίωνη ιστορία της. Είναι γνωστό πόσο «τάλαινα και κεκαυμένη» είναι η Κύπρος, χαρακτηρισμοί που μας κοινοποιήθηκαν από ένα σημείωμα στο περιθώριο ενός χειρογράφου από έναν ανώνυμο, μετά την κατάληψη της μεγαλονήσου από τους Οθωμανούς το 1570-1571. ‘Ολοι γνωρίζουμε ότι το φως που πέφτει στην ιστορία της Κύπρου, σε αυτό το απώτατο τμήμα του Ελληνισμού, είναι θαμπό και χλωμό, γιατί όλοι όσοι επιθυμούσαν να κατέχουν ή να ελέγχουν τμήματα της Εγγύς Ανατολής έπρεπε αρχικά και πρωτίστως να την υποτάξουν στην εξουσία τους.

            Φίλτατε κύριε Ραυτόπουλε, η Κύπρος πέρα από τις πληγές και τα τραύματά της δεν έπαψε ωστόσο ποτέ να προσφέρει και να καταθέτει στο μεγάλο, στο παγκόσμιο ταμείο του Πολιτισμού, χώρο τον οποίο εσείς από πολύ νέος διακονείτε, έναν ορίζοντα στον οποίο αντικρίζετε πραγματικό φως! Στη μεγαλόνησο έζησαν Φράγκοι βασιλείς που στήριξαν τα γράμματα και τις τέχνες και ήταν και οι ίδιοι δημιουργοί, όπως ο Ιανός Lusignan, ποιητής και υμνογράφος του οποίου η ποίηση συγκίνησε ακόμη και τον μαμελούκο σουλτάνο της Αιγύπτου. Ο προμαχώνας Δαβίλα του οχυρωματικού περιβόλου της Λευκωσίας οικοδομήθηκε από τον πατέρα του στρατιωτικού και ιστορικού Ερρίκου Κατερίνου Δαβίλα, ενός ιστορικού που χαρακτηρίστηκε ως άξιο τέκνο τόσο της Κλειούς όσο και του Άρεως. H κυπριακή οικογένεια Κωνστάντζο συνδέεται με το παγκοσμίου τέχνης έργο, την πάλα του Αγίου Liberale, στο Castelfranco, έργο του διάσημου ζωγράφου Giorgione, γιατί εντολοδόχος του έργου ήταν ο Tutio Κωνστάντζο.

            H Λευκωσία είναι πατρίδα του λογίου Ιωάννη Ποδοκάθαρου, που σύρθηκε αιχμάλωτος το 1570 από τους Οθωμανούς στην Κωνσταντινούπολη και μετά την απελευθέρωση του κατέφυγε πρόσφυγας στη Βενετία και μας κληροδότησε τρία σημαντικά έργα. Υπήρξε γενέθλιος τόπος του θεωρητικού του θεάτρου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, Ιάσονος Δενόρες. Εδώ είδε το φως η μητέρα του ποιητή Ανδρέα Chenier, η περίφημη λογία Ελισάβετ Μαμάκη Chenier, η οποία ίδρυσε στο Παρίσι το Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο, αναντίλεκτα πρόδρομο της Φιλικής Εταιρείας, με τα αρχικά Φ.Ε.Δ.Α., τα οποία ερμηνεύονται ως : Φιλίας Ελληνικής Δεσμός Άλυτος. Αλλά Kυπρία ήταν και η μητέρα του Ιωάννη Καποδίστρια, πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας και θεμελιωτή, μεταξύ άλλων, της Ελληνικής Διπλωματικής Υπηρεσίας, Κυπρία ήταν και η μητέρα του εθνικού ευεργέτη Θωμά Φλαγγίνη, που ίδρυσε το Φλαγγινιανό Φροντιστήριο. Αλλά και η Κυπρία Αννεζίνα Ποδοκάθαρου ήταν προμάμμη του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού.

    Το πολιτιστικό κέντρο στο οποίο τελείται η εκδήλωση προς τιμήν σας βρίσκεται στην ενορία της Λευκωσίας στην οποία έζησε ο Άγιος Πολύδωρος και η πόλη προστατεύεται από τον δικό της άγιο τον μαθητή του θαυματουργού Αγίου Σπυρίδωνος, Τριφύλλιο, που όντας νεαρός επιθυμούσε να έχει περιβόλια, γαίες και ιδιόκτητες εκτάσεις, αλλά τον συνέτισε ο δάσκαλός του αντιτάσσοντάς του: «Τι διαλογίζει εν τη καρδία υμών επιθυμών οικίας και αμπελώνας, επιθυμών τα γήινα και χαμαί συρόμενα… έχομεν οικία εν τω ουρανώ αχειροποίητον…».

     Εδώ εξακολουθούν να υπάρχουν οι ποιητάρηδες, σύγχρονοι ραψωδοί θα μπορούσαμε να πούμε, και εδώ γεννήθηκαν τα ερωτικά κυπριακά δίστιχα, οι γνωστές Ρίμες Αγάπης του 16^ου αιώνος, που αποτελούν σταθμό στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.

      Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι στην ιστορία των μικρών νησιών, τα οποία βρίσκονται σε κύριους ναυτικούς άξονες, προστίθεται συχνά ένα κεφάλαιο της μεγάλης ιστορίας. Έτσι και η Κύπρος, της οποίας η γεωγραφία επηρέασε ή μάλλον καθόρισε την ιστορία της, ως επίκεντρο θαλάσσιων δρόμων που συνέδεαν την Ευρώπη με την μακρινή Ανατολή, είχε την τύχη στην ιστορία της, ενδεχομένως πολλές φορές, να προστεθούν κεφάλαια μεγάλης ιστορίας.

      Το 1540, όπως πληροφορούμαστε από ένα βενετικό ανέκδοτο έγγραφο, το οποίο ανακάλυψα πριν από αρκετά χρόνια, υπηρετούσε στην Κύπρο σε ένα σώμα του ελαφρού ιππικού για την άμυνα και υπεράσπιση της μεγαλονήσου ο Κεφαλλονίτης Ιωάννης Ραυτόπουλος. Στην εν λόγω πηγή ζητούσε με αίτημά του δάνειο για να αγοράσει ένα άλογο προφανώς καλύτερο για να αντικαταστήσει αυτό που είχε. Ο ιππέας αυτός πολύ πιθανόν να ήταν ένας μακρινός πρόγονος του πνευματικού άνδρα που τιμούμε σήμερα Δημήτρη Ραυτόπουλου. Μελετώντας το έγγραφο του 16^ου αιώνα δεν φαντάστηκα μόνο τον ιππέα Ραυτόπουλο να υπηρετεί σε κάποια ακτοφρουρά της Κύπρου, αλλά θυμήθηκα στην πόλη των τεναγών και τον Δημήτρη Ραυτόπουλο της κριτικής και των δοκιμίων.

     Εμείς σήμερα, η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου, η Κύπρος, μετά σχεδόν από έξι αιώνες από την εγκατάσταση στη μεγαλόνησο του Κεφαλλονίτη Ιωάννη Ραυτόπουλου, τιμούμε τον κορυφαίο κριτικό, τον ηγήτορα και γητευτή, τον τολμητία και κινδυνευτή Δημήτρη Ραυτόπουλο.

                                          «Τα χελιδόνια ξεχνούν      

                                          η Μεσόγειος μόνο θυμάται…»

   Η Κύπρος θυμάται και σήμερα σας αποδίδει τις νενομισμένες και προσήκουσες τιμές…