ΚΩΣΤΑΒΑΡΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ


ΚΩΣΤΑΒΑΡΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ

Πολέμησε στις τάξεις του ΕΛΑΣ εναντίον των Γερμανών και τραυματίστηκε το 1944. Σπούδασε Οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1946 και το 1952-1954. Διέκοψε για κάποιο διάστημα τις σπουδές του επειδή εξορίστηκε στη Μακρόνησο. Εργάστηκε ως οδοντίατρος. Το 1953 εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με την ποιητική συλλογή Πρελούντια, την οποία όμως αποκήρυξε αργότερα. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Επιθεώρηση Τέχνης, Αντί, Λέξη, Μανδραγόρας. Ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων.

Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά. Η ποίησή του χαρακτηρίζεται «ποίηση της ήττας» (όπως και η ποίηση των Μανόλη Αναγνωστάκη, Τάσου Λειβαδίτη και άλλων ποιητών της γενιάς αυτής). Ο όρος «ποίηση της ήττας» εισήχθη από τον Βύρωνα Λεοντάρη, σ' ένα κείμενό του, του 1963, με θέμα τα ποιήματα «Ο γυρισμός» του Θ. Κωσταβάρα και «Μαθητεία» του Τίτου Πατρίκιου. Στο κείμενο αυτό έχουν τεθεί ως μότο στίχοι του Κωσταβάρα Προσοχή: ο Λεοντάρης επισημαίνει ότι ως «ποίηση της ήττας» εννοείται η ήττα της ανθρωπότητας και του πολιτισμού και όχι η στρατιωτικοπολιτική ήττα της Αριστεράς. Η συγκεκριμένη ποίηση δεν παραπέμπει σε ηττοπάθεια ή συνθηκολόγηση.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Κωσταβάρα. Γράφει ο Σάββας Μιχαήλ σε αφιέρωμα του περιοδικού «Μανδραγόρας»: «Η πορεία της ποίησης του Κωσταβάρα μέσα από την ιστορική απόγνωση, είναι μαθητεία αξιοπρέπειας (...) Ο Κωσταβάρας είναι ταπεινός, συχνά ταπεινωμένος, αλλά συγκλονιστικά αξιοπρεπής».
Σε όλο του το έργο ως τη συλλογή «Οι μεταμορφώσεις των κήπων» υπάρχει το συναίσθημα του φόβου το οποίο εκφράζεται σταθερά σ’ όλο του το έργο ως τη συλλογή Οι μεταμορφώσεις των κήπων του 2003: Γράφει:
«Με τον φόβο πάντα πορεύθηκα
με τον φόβο συνεχίζω να διασχίζω τον κόσμο».
Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, πολωνικά, γαλλικά, γερμανικά.

 Πληροφορίες: 
Όνομα:  ΘΑΝΑΣΗΣ
Επίθετο:  ΚΩΣΤΑΒΑΡΑΣ
Εργογραφία: 

Ποίηση

Πρελούντια (1953)
Αναζήτηση (1956)
Αναβίωση (1957)
Έξοδος (1957)
Κοντσέρτο για κυκλάμινα και ορχήστρα ωρών (1958)
Ρωμαίικη σουίτα (1959)
Ο γυρισμός (1963)
Κατάθεση (1965)
Συμπληρώματα (1970)
Ο μουγκός τραγουδιστής (1982, επιλογή ποιημάτων του από τον ίδιο)
Ιστορήματα (1985)
Τα ερωτικά (1986)
Ζώδια (1986)
Ο φόβος του ακροβάτη (1989)
Κήποι στον Παράδεισο (1990)
Στο βάθος του χρώματος (1993)
Το ημερολόγιο της αυριανής εξορίας (1995)
Η μακρινή άγνωστη χώρα (1999)
Οι μεταμορφώσεις των κήπων (2003)
Χαιρετισμοί (2006)

Πεζά

Το ρήγμα (διηγήματα) [1966]
Ο λάκκος (διηγήματα) [1972]

Θεατρικά

Οι ανίκητοι (1959)
Το Φαγκότο ή Το τραγικό τέλος του Νικηφόρου Φωκά και η ηρωική ζωή του Π. Ν. Πάστη (1971)
Τα ιερά και τα όσια (1983 Νοέμβριος, παράσταση από την ΕΤ1)


Έτος γέννησης:  1927-2007
Τόπος γέννησης:  Ανακασιά Βόλου
Τίτλος αποσπάσματος:  Το τέλος του ποιητή
Κείμενο αποσπάσματος: 


Πώς πέφτει απόψε ένα άλλο φως
πώς όλα χάνονται στο βράδυ
κι είναι η ζωή μου ένα σκοτάδι
και τα όνειρα μου ένας καπνός.

Ποτάμι που τραβάει αργά στη δύση
φύγαν τα χρόνια μου νερό
μα τίποτα δεν αναιρώ
απ’ όσα «ανάρμοστα» έχω ζήσει.

Και μες στην κόλαση του ΕΔΩ
ακούω βιολιά του Παραδείσου
στο Α της άπατης Αβύσσου
ως μαύρος κύκνος τραγουδώ.

Και είμαι έτοιμος ν’ αποχωρήσω
στέκω στην άκρη του γιαλού
κι έχω να πάω κάπου Αλλού
κάπου όπου δεν υπάρχει πίσω.

Πέρα απ’ τα ωχρά Σημερινά
και πριν απ’ τ’ άγια Περασμένα
εκεί που τ’ άστρα είναι σβησμένα
κι ανθούν τα λόγια σκοτεινά

Κιόλας διακρίνω τον βαρκάρη
βλέπω μπροστά μου το Μετά
και την ψυχή μου να βουτά
σε νύχτωμα χωρίς φεγγάρι.

Ταξίδι δίχως γυρισμό
φεύγω για τ’ άδυτα τ’ Αγνώστου
πνίγοντας το αχ του άγριου νόστου
σ’ έναν γριφώδη λυρισμό.

Σε στίχους μαύρους και πικρούς
στίχους που δεν θα ξανακούσω πάλι
αφού μέσα στο άδειο μου το κεφάλι
δεν θα’ χω εικόνες και ρυθμούς.

Και τα τραγούδια μου χαμένα
σαν φύλλα σκόρπια και ξερά
μα όλα αυτά τα θλιβερά
θα είναι αδιάφορα για μένα.

Θα’χω απ’ τον κόσμο αποκοπεί
σ’ ένα ύπνο δίχως να κοιμάμαι
θα βλέπω φαντάσματα και θα ’μαι
μία σιωπή μες στη σιωπή.

περ. Μανδραγόρας, τεύχος 37, Οκτώβριος 2007

Ο Θανάσης Κωσταβάρας έκανε τις τελευταίες διορθώσεις σ’ αυτό το ποίημα λίγες ώρες πριν πεθάνει. (Πηγή: poeticanet.gr)


Διακρίσεις: 

1983 Κρατικό Βραβείο Θεάτρου
1987 Β´ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή Τα ερωτικά (το αποποιήθηκε)