ΚΑΤΣΑΛΙΔΑΣ, ΝΙΚΟΣ


ΚΑΤΣΑΛΙΔΑΣ, ΝΙΚΟΣ

Γεννήθηκε στην Άνω Λεσινίτσα, περιοχή Θεολόγου των Αγίων Σαράντα. Είναι γιος του λαογράφου Γρηγόρη Κατσαλίδα και σήμερα ζει στην Αθήνα.

Έκανε ανώτατες φιλολογικές σπουδές στα Τίρανα. Ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, δοκιμιογράφος με πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία. Είναι μέλος και επίτιμο μέλος λογοτεχνικών ενώσεων και σωματείων.

Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος στην ιδιαίτερή του πατρίδα και στα χρόνια της μεταπολίτευσης ως λογοτεχνικός συντάκτης στον Τύπο της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.

Αντιπροσωπευτικά του ποιήματα συμπεριλαμβάνονται σε διάφορες παγκόσμιες ανθολογίες στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, βουλγαρικά, ρουμανικά, ενώ ο ίδιος μετέφρασε σαράντα Έλληνες ποιητές και πεζογράφους στην αλβανική γλώσσα.

Είναι ένας από τους ιδρυτές της Δημοκρατικής Ένωσης της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας «Ομόνοια».

Κατά το 2001-2002, χρημάτισε υπουργός Επικρατείας (παρά τω πρωθυπουργώ) για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Αλβανία.

Κατά το 2004-2008 διετέλεσε διπλωμάτης, μορφωτικός σύμβουλος στην Αλβανική Πρεσβεία στην Αθήνα.

Το 2001 απέσπασε το βαλκανικό βραβείο «Αίμος», στη Σόφια, για την ποιητική συλλογή Τα εκατό εκατόφυλλα της Πούλιας. Το 2002 του απονεμήθηκε η «Ασημένια πένα» από το Υπουργείο Πολιτισμού της Αλβανίας για τη μετάφραση της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη.

Ο Νίκος Κατσαλίδας συμπεριλαμβάνεται στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Αλβανικής Ακαδημίας και στην Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια Who is who του 2012, ανάμεσα στις διάσημες προσωπικότητες.

 Πληροφορίες: 
Όνομα:  ΝΙΚΟΣ
Επίθετο:  ΚΑΤΣΑΛΙΔΑΣ
Εργογραφία: 

Ποίηση

Το μοιρολόι του βουρκωμένου βουνού, Γράμμα, Θεσσαλονίκη 1994
Κι η Σφίγγα μίλησε, Μαγδονία, Θεσσαλονίκη 1995
Τα πικρολέμονα, Βιολάρης, Λευκωσία 1995
Τα εκατό εκατόφυλλα της Πούλιας, Θεσσαλονίκη, Διαβαλκανικό Κέντρο Βιβλίου,  Θεσσαλονίκη, 1997
Η αμβροσία των βράχων, Κέρκυρα, Κοντοσόρος 1997
Το δάκρυ του κυκλάμινου, Αθήνα 1998
Η πύλη των βοριάδων, Θεσσαλονίκη, Κυριακίδης 1998
Οι προφητείες των δέντρων, Τίρανα, Ντριτερό 1998
Χίλια κοχύλια,  ΕΙΥΑΠΟΕ, Ιωάννινα1999
Η πρώρα των άστρων, Θεσσαλονίκη (Ιανός) 2001
Η μοίρα του αμάραντου, Θεσσαλονίκη (Ιανός) 2003
Το ελιξίριο της πέτρας, Τίρανα, ΤΟΕΝΑ, 2004
Η βάπτιση των πουλιών, Τίρανα, Ονούφρης, 2005
Η σέλα της σελήνης, Τυπωθήτω 2007
Τα εραλδικά της κίχλης, Καστανιώτης 2008
Τα σημεία της θλίψης, Εκδόσεις Φοίνικας 2009
Ηλιακά ρολόγια, Μανδραγόρας, 2011
Όφις οικουρός, εκδόσεις του Φοίνικα, 2012
Ο παρακλητικός του ηλιοβασιλέματος, εκδόσεις του Φοίνικα, 2014 
Δαφνοπόταμο, εκδόσεις Τυπωθήτω, 2015
Η χλόη της ανατριχίλας, εκδόσεις του Φοίνικα, 2017
Το ξύπνημα των κοιμωμένων οφθαλμών, Νίκας, 2020

Μυθιστόρημα

Το άροτρο του φεγγαριού, Ψυχογιός 2004
Περί ομονοίας και άλλων δαιμονίων, Νίκας, 2018
 (Βραχεία λίστα βραβείου The Athens Prize for Literature)​
Ο νυχτοπαρωρίτης, Φίλντισι, 2019
Η επέλαση των χιονιάδων, Νίκας, 2021
(Βραχεία λίστα βραβείου The Athens Prize for Literature)
Η οπτασία του υπνοβάτη, Νίκας,2022

Διηγήματα

Νύχτας ανομήματα, Κέδρος, 2006
Θυμάρια των βοριάδων,Νίκας,2022


Διεύθυνση: 

Αγίας Αναστασίας 30,
142 32 Περισσός


Τίτλος αποσπάσματος:  ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Κείμενο αποσπάσματος: 


Η ΣΕΛΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ

Σέλας

Σελώνω τη σελήνη στα σελώματα,
σελλός σεληνιασμένος σαλαγώντας
ιαγουάρους καταχνιάς, λιοντάρια νεφέλης.

ΚΙΒΟΥΡΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΙΑ

Και τώρα θα τους ενταφιάσομε γυμνούς,
τσιτσίδι, δίχως σάβανα στα έγκατα της γης
με το σεντόνι της σελήνης όλους τυλιγμένους.

ΜΑΥΡΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ

Στέκει ψηλά στα επουράνια και δακρύζει.
Κι εγώ, κάτω, μασώ ένα κυπαρισσόμηλο.
Κατάπικρο το σάλι μου, στον ουρανίσκο.

ΑΔΕΙΑ ΦΙΔΟΠΟΥΚΑΜΙΣΑ

Φιδοπουκάμισα στα δέντρα κρεμασμένα.
Κατάμαυρες, λεπιδωτές σημαίες τρόμου,
απ' όπου ξετρυπώσανε χιλιάδες κερατίδια .

ΟΜΗΡΙΚΟ ΜΟΥΧΡΩΜΑ
( Στη σκάλα της εφηβείας)

Με τ' αργυρό μονύελο της Πούλιας
και τη χρυσή διόπτρα της σελήνης,
ψέλνει η γιαγιά τα βράδια ραψωδίες.

ΠΩΣ ΝΑ ΣΕ ΣΩΣΩ ΣΤΟ ΒΟΡΙΑ;

Πώς να σε σώσω στο βοριά,
παρατημένο μου περιστεράκι,
άσπιλο στη μοναξιά της γύμνιας ;!...

ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ

Και μεθυσμένοι στα βαθιά μεσάνυχτα
πετούσανε στην εσχατιά της θάλασσας
το άγιο δισκοπότηρο της ριγηλής σελήνης.

ΦΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ

Μαρτύρησες αλήθειες του Παράδεισου
και σέρνεσαι με την κοιλιά, καταραμένο
ερπετό, να τρως μονάχα χώμα, μαύρο χώμα.

ΟΝΕΙΡΙΚΑ ΟΡΟΠΕΔΙΑ

Θεϊκά, ονειρικά, βόρια λαγκάδια,
κοσμοδρόμια χλοερά της μέλισσας,
πάνω στα μυθικά φτερά του ΄Ίκαρου.

ΒΑΡΔΙΕΣ

Ολονυχτίς στα κάστρα καραούλι οι νεκροί.
Στρατιές χαράματα αφήνουνε τη βάρδια τους.
Ξυπνούν οι ζωντανοί να πιάσουν τη δική τους.

ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΙΑΣΜΑ

Όρθρος της μοίρας είν' κι αυτός,
όρθρος στα ανεμούρια του νοτιά,
στον τοκετό του χλοερού Απρίλη.

ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ

Μην ήταν βοτσαλάκια
που βοσκούσαν στο γιαλό
ή γλάρων αυγουλάκια;!...

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΒΑΣΙΛΙΑΔΩΝ

Κι' εταίρες, αοιδοί μα και καλαμαράδες,
για κώδικες και πορφυρές περγαμηνές,
παλίμψηστους και βίους βασιλιάδων.

ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΒΡΑΧΙΑ

Από σοδιές των μυρμηγκιών
και από σπόρους περιστέρας,
κορεσμένα, ήταν τα βράχια.

ΕΚΠΑΡΘΕΝΕΥΣΗ

Βγάζει με το 'να χέρι τα βυζιά
κι ανατριχιάζουνε οι ρώγες της.
Με τ' άλλο κάνει το σταυρό της γύμνιας.


ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ ΚΡΕΜΑΜΕΝΟΣ

Ήρθαν με δάφνες, βάγια και βασιλικό
και ξαναφύγανε και πήρανε τις στράτες.
Μόνος του επί ξύλου μένει ο κρεμάμενος.


ΟΙ ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ

Τώρα που στάθηκα κι εγώ να δω
το πρόσωπό μου στους καθρέφτες,
ράγισαν και σπάσανε οι καθρέφτες.

ΤΣΙΤΣΙΔΙ

Μιμούμενες αγάλματα,
πετούνε τα πουκάμισα,
γυμνές στα ακρογιάλια.

ΕΥΑ

Αναθεματισμένη του Θεού,
τρέχανε τ' άστρα πίσω σου,
νύχτες να δουν τη γύμνια!

ΠΟΡΝΕΣ

Μήπως σαλεύει η οδός
ή παν αυτές τρικλοποδιές
στα στέκια των βοριάδων;!...

ΚΥΝΗΓΙ

Πως και σκοτώνουν ελαφάκια
για να γδάρουνε το δέρμα τους
και ζωντανά αφήνουν τα αγρίμια ;!...

ΤΑ ΦΙΔΙΑ

Φύγανε από τον Παράδεισο
αυτά τ' ακόρεστα του κόσμου
κι ήρθαν να φαν τα βράχια μου.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟΣ ΡΟΔΩΝΑΣ

Πίσω από τα ξεθωριασμένα φύλλα,
βάρδιες, ξετυλίγει ο άγριος βοριάς,
αγκαθερές, λιγνές σκηνογραφίες.


ΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΝΥΧΤΕΣ

Ξεριζωμένες αστρικές ελιές,
αναποδογυρισμένα αστράκια,
βάσταξαν στη χούφτα επουράνια.



ΑΠΡΙΛΗΣ

Χιόνια χαμένα στις χαράδρες,
νερά τροχάδην σ' ακρογιάλια,
χλόη μασούν λιγνά κοχύλια.

ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟ

Βγήκαν ν' ανάψουνε τσιγάρο οι νεκροί
πάνω στο μαύρο μάρμαρο του Μάη...
"Δεν πάει μαύρο, λεν, "σε μας, δεν πάει."

ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΕΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Ποτέ δεν πίνω από το αίμα των εχτρών
παρά μόνον από το αίμα του Χριστού
που ρέει ροδαλό στις περγουλιές μας.

ΟΡΘΡΟΣ ΡΙΓΗΛΗΣ ΡΟΔΙΑΣ

Της κόβω το λαρύγγι μέσα στα ραδιά
και ως το γόνα φτάνουν τα ρουμπίνια
της αυγής, απ' της δροσιάς τα αίματα.

ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΩΝ

Μα πως μπορούν να φτιάξουν κιβωτό,
να ξαναρχίσει από τη γέννηση ο κόσμος,
όσοι δεν ξέρουνε από ελιές και περιστέρια;!...

ΤΑ ΜΙΝΙ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ

Πάνω από τους μηρούς τα φουστανάκια.
Μέσα στους κόρφους γαργαλίζει ο Απρίλης,
ψηλαφίζοντας των μπουμπουκιών τις ρώγες.

ΦΥΛΛΑ, ΠΟΥΛΙΑ, ΑΣΤΕΡΙΑ

Κι απ' την καρέκλα του παράλυτου,
ψηλά, στα όρη, θ' άπλωνα τα χέρια,
φύλλα, πουλιά, να άρπαζα κι αστέρια.

ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΟΒΥΖΑΣ

Στα καταράχια πτώματα.
Στα βράχια μας ισκιώματα.
Στους κάμπους καρκινώματα.


ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ

Περιστεράκι που παλάβωσες
για μια φωλιά στα πατρικά μου,
φώλιασε, κάτσε στην καρδιά μου.

ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

’γριο, φρικιαστικό αποδείλι.
Η νύχτα έδενε στην πίκρα της
σφιχτά, μουντό, μαύρο μαντίλι.

ΤΑ ΕΛΑΤΑ

Στα βράχια ανηφορούν τσολιάδες.
Βγάζουν σε κεραυνούς τις σπάθες.
Πυρρίχιο χορεύουν στους βοριάδες.

ΤΑ ΘΥΜΑΡΙΑ

Φωτιά θα πάρει η χλωρασιά
στα φουντωτά θυμάρια μας,
απ' τον πυριόβολο του Μάη.

ΤΡΙΑ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙΑ

Τρία σπουργίτια αιωρούμενα,
μετέωρα στη χούφτα της αυγής
τσιμπούνε τα χυμένα κόλλυβα...

ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΑΣ

Προσέξτε να μη ξηραθεί, τι δίχως
αναμμένες δάδες πως θα ψάλλεις
Ευαγγέλια στα ερημωμένα όρη;

Η ΠΙΚΡΑ

Σάλι πικρό σα γαλατσίδα,
που κατάπια τα χαράματα
και πίκρανα τις δάφνες μου!


Διακρίσεις: 

Το 2012, παρασημοφορήθηκε από τον Πρόεδρο της Αλβανικής Δημοκρατίας με το ανώτατο μετάλλιο της τάξης των γραμμάτων «Μεγάλος καλλιτέχνης».


E-mail:  katsalidas.nikos@gmail.com