Απονομή βραβείου Γιάννη Βαρβέρη 2015
H Εταιρεία Συγγραφέων απένειμε στην ποιήτρια Ειρήνη Μαργαρίτη το «βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή Γιάννη Βαρβέρη» για την ποιητική συλλογή της Φλαμίνγκο.
Στον ατμοσφαιρικό και φιλόξενο χώρο του Θεάτρου Εξαρχείων, η Εταιρεία Συγγραφέων απένειμε χθες στην ποιήτρια Ειρήνη Μαργαρίτη το «βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή Γιάννη Βαρβέρη» για την ποιητική συλλογή της Φλαμίνγκο, εκδόσεις Μελάνι.
Το ετήσιο αυτό βραβείο, το οποίο απονέμεται για τρίτη χρονιά εφέτος, θεσπίστηκε στη μνήμη του ποιητή Γιάννη Βαρβέρη (1955-2011) και σκοπό έχει να αναδείξει τις σημαντικότερες νέες ποιητικές φωνές της χώρας. Στην εκδήλωση, την οποία άνοιξε ο Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων Δημήτρης Καλοκύρης, η βραβευμένη ποιήτρια παρέλαβε έναν ζωγραφικό πίνακα, προσφορά της ποιήτριας, ζωγράφου και μέλους της Εταιρείας Συγγραφέων Παυλίνας Παμπούδη.
Επίσης, δόθηκε στους βραβευμένους ποιητές από ένα αντίτυπο της δίτομης συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιημάτων του Βαρβέρη από τις εκδόσεις Κέδρος, ενώ την εκδήλωση υποστήριξε οικονομικά ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Η Αννίτα Δεκαβάλλα και ο Τάκης Βουτέρης διάβασαν ποιήματα του Γιάννη Βαρβέρη, μεταδίδοντας και στο κοινό τη δική τους συγκίνηση για τον φίλο τους ποιητή που χάθηκε, ενώ η Αννίτα Δεκαβάλλα έκανε ιδιαίτερη μνεία και σε άλλους δυο σημαντικούς ποιητές που έφυγαν πρόσφατα, τον Γιάννη Κοντό και την Αγγελική Ελευθερίου.
Τα μέλη της Επιτροπής Βράβευσης είναι οι ποιητές Νίκος Δαββέτας, Νίκος Λάζαρης και Ερρίκος Μπελιές.
Νίκος Λάζαρης:
ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΒΕΡΗ 2015
Η αποψινή εκδήλωση είναι ξεχωριστή για την Εταιρεία Συγγραφέων, αλλά και, από μιαν άποψη, για τη λογοτεχνική ζωή του τόπου μας. Γιατί απόψε, εδώ, στον φιλόξενο, καλαίσθητο και ατμοσφαιρικό χώρο τού Θεάτρου Εξαρχείων, η Εταιρεία Συγγραφέων απονέμει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή στη μνήμη τού αλησμόνητου Γιάννη Βαρβέρη.
Ο Γιάννης Βαρβέρης υπήρξε μια εξέχουσα φυσιογνωμία των Γραμμάτων μας. Ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και θεατρικός κριτικός, άφησε πίσω του ένα σημαντικό έργο, πυκνό σε ιδέες, νοήματα, αποχρώσεις και σημασίες, το οποίο δεν έχει γίνει ακόμη αντικείμενο συστηματικής μελέτης και κριτικής. Επιπροσθέτως, ο Βαρβέρης είχε μια χαρισματική, ιδιαίτερα ελκυστική προσωπικότητα. Όσοι τον γνώρισαν από κοντά κι έγιναν αποδέκτες της φιλίας του, έχουν πάρα πολλά να πουν για την ευφυΐα, την ευρυμάθεια, το σπινθηροβόλο πνεύμα, το καυστικό χιούμορ και την ειρωνεία του, αλλά και για την αγάπη, τη γενναιοδωρία, την τρυφερότητα και την αλληλεγγύη που έδειχνε στα αγαπημένα πρόσωπα και στους φίλους του. Όλα αυτά, οι νέοι που πιάνουν τώρα τη γραφίδα στα χέρια τους ή αγγίζουν τα πλήκτρα τού υπολογιστή πρέπει να τα γνωρίζουν. Γιατί μόνο τότε, θα μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα το ειδικό βάρος του βραβείου που διεκδικούν.
Το ετήσιο βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή στη μνήμη τού Γιάννη Βαρβέρη που θεσμοθέτησε πριν από τρία χρόνια η Εταιρεία Συγγραφέων έχει μιαν ιδιαιτερότητα. Είναι το μοναδικό βραβείο στη χώρα μας, στην τριμελή επιτροπή τού οποίου συμμετέχουν αποκλειστικά και μόνο ποιητές και όχι πανεπιστημιακοί, φιλόλογοι και θεωρητικοί της λογοτεχνίας, όπως συμβαίνει με άλλες αντίστοιχες επιτροπές. Είναι, επίσης, ένα βραβείο το οποίο περιβάλλεται από το αδιαφιλονίκητο κύρος τής Εταιρείας Συγγραφέων. Αυτό σημαίνει, ότι απονέμεται με αυστηρά, όσο γίνεται πιο αντικειμενικά κριτήρια, χωρίς τις γνωστές σε όλους μας έξωθεν παρεμβάσεις που συνιστούν μια από τις πολλές παθολογίες τού πολιτιστικού μας βίου.
Ο σκοπός αυτού του βραβείου είναι διττός. Αφ’ενός επιδιώκει να αναδείξει και να προβάλλει τις σημαντικότερες νέες ποιητικές φωνές που εμφανίζονται κάθε χρόνο στο λογοτεχνικό προσκήνιο τού τόπου μας.. Και αφ’ετέρου, επιχειρεί να δώσει κίνητρα και ερεθίσματα στους νέους ανθρώπους να ασχοληθούν πιο συστηματικά με τη δύσκολη τέχνη τής ποιήσεως, σε μιαν ιδιαίτερα κρίσιμη εποχή, κατά την οποία η ποίηση βρίσκεται στο περιθώριο της πνευματικής μας ζωής.
Πράγματι, αυτό καθεαυτό το τελευταίο γεγονός συνιστά ένα από τα πλέον παράδοξα φαινόμενα τού Νεοελληνικού μας βίου. Σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που έχει μια τεράστια ποιητική παράδοση και ταυτόχρονα έχει να επιδείξει σύγχρονες λογοτεχνικές διακρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας, η ποίηση να περιθωριοποιείται και οι ποιητές να λοιδωρούνται από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και να αντιμετωπίζονται ως παρίες τού πνεύματος και ως τύποι γραφικοί…
Αυτή την κατάσταση (την οποία βιώνουν περισσότερο από όλους, με τον πλέον επώδυνο τρόπο, οι νέοι που ερωτοτροπούν με τις Μούσες), επιχειρεί να αντιστρέψει η Εταιρεία Συγγραφέων. Με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή στη μνήμη τού Γιάννη Βαρβέρη. Αλλά και με μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες και συντονισμένες ενέργειες. Αν θα το κατορθώσει ή όχι, θα το κρίνει ο χρόνος.
Η αποψινή εκδήλωση όμως (την οποία εμείς βλέπουμε ως μια γιορτή για την ποίηση) δεν ανήκει σ’εμάς. Ανήκει σε όλους τους νέους και τις νέες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, και ιδιαίτερα στους ποιητές και στις ποιήτριες οι οποίοι συμπεριελήφθησαν στον βραχύ κατάλογο των υποψηφιοτήτων για το βραβείο. Πριν τους καλέσουμε στο βήμα για να μας διαβάσουν ποιήματά τους πρέπει να πούμε δυο λόγια γι αυτούς.
Όπως έχει γίνει γνωστό, το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή στη μνήμη του Γιάννη Βαρβέρη, απονέμεται φέτος με ομόφωνη απόφαση τής τριμελούς επιτροπής στην Ειρήνη Μαργαρίτη για την ποιητική συλλογή της Φλαμίνγκο, εκδόσεις Μελάνι. Τα μέλη τής κριτικής επιτροπής οδηγήθηκαν σε αυτή την απόφαση, διότι έκριναν ότι η εν λόγω συλλογή διαθέτει ορισμένες ουσιαστικές αρετές (λόγου χάρη, λιτότητα, εκφραστική τόλμη, πρωτοτυπία, αίσθηση τού μέτρου, τού ρυθμού και των αναλογιών), οι οποίες την καθιστούν άκρως ενδιαφέρουσα.
Ιδιαίτερη μνεία όμως πρέπει να γίνει και για τους ποιητές και ποιήτριες που συμπεριελήφθησαν στον βραχύ κατάλογο των υποψηφιοτήτων για το βραβείο. Την Μαρία Φίλη, την Λίνα Φυτιλή, την Αθανασία Καραγιάννη,,τον Βασίλη Ντούρο και τον Νικόλα Νιαμονητό.
Η Μαρία Φίλη, μόλις 22 ετών, φοιτήτρια στο τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της τέχνης της Ανωτάτης σχολής Καλών Τεχνών, έχει έναν ιδιότυπο ψυχισμό. Εσωστρεφής, στα όρια της μυστικοπάθειας, αισθαντική στο έπακρο, φαινομενικά ευάλωτη και ευπαθής, αλλά κατά βάθος σκληρή, η Φίλη συνομιλεί με έναν εντελώς προσωπικό τρόπο με τα στοιχεία τής Φύσεως, υπογραμμίζει εμφατικά το βίωμα του πόνου, επιχειρώντας, παράλληλα, να διεισδύσει στο υπέδαφος των ανθρωπίνων και των ερωτικών σχέσεων. Η ειλικρίνεια, η έντονη εικονοποιΐα και μια ορισμένου είδους σκοτεινότητα προσδίδουν στην ποίησή της ένα στοιχείο ωριμότητας, ασυνήθιστο για έναν πρωτοεμφανιζόμενο ποιητή.
Σε πιο ήρεμα νερά κινείται η Λίνα Φυτιλή, εκπαιδευτικός στο επάγγελμα, που έχει ακόμη μια νουβέλα κι ένα μυθιστόρημα στο ενεργητικό της. Πιστή στην άποψη που θέλει την αληθινή ποίηση να εναρμονίζεται με ένα κόσμο πραγμάτων και όχι με ένα κόσμο λέξεων, η Φυτιλή μυθοποιεί την καθημερινότητα, με στόχο να αμβλύνει το αίσθημα οδύνης που αυτή προκαλεί. Ο στόχος εν πολλοίς επιτυγχάνεται και ο αναγνώστης κλείνοντας τη συλλογή, μένει με την εντύπωση πως έχει μπροστά του ένα αυθεντικό ποιητικό αίτημα, το οποίο διατυπώνεται με μια στρωτή γλώσσα κι έναν ευάγωγο ρυθμό.
Το στοχαστικό στοιχείο δεσπόζει στην ποίηση της Αθανασίας Καραγιάννη. Η αγωνία της υπάρξεως, ο χρόνος που κυλά σαν ποτάμι παρασύροντας στο πέρασμά του τα πάντα, οι αναμνήσεις που, ενίοτε, μετασχηματίζονται σε εφιάλτη, η σκληρή καθημερινότητα, είναι τα βασικά θέματα τα οποία προσεγγίζει από μια ιδιαίτερη οπτική γωνία στα ποιήματά της η Καραγιάννη, δημιουργώντας ένα αρμονικό (σε γενικές γραμμές) αισθητικό σύνολο.
Έχοντας δεχτεί, όπως φαίνεται, την επίδραση των Αμερικανών μπιτ ποιητών, και με διακηρυγμένη ήδη από το μότο της συλλογής του «Πορτατίφ με σκανδάλη» την πεποίθηση ότι η ποίηση δεν πρέπει να είναι ένα γριφώδες κατασκεύασμα, ο 25χρονος Βασίλης Ντούρος από τα Γιάννενα, εικονογραφεί ένα ποιητικό σύμπαν, στο οποίο κυριαρχούν η εκφραστική βιαιότητα, η συσσωρευμένη οργή κι ένας έντονος αισθησιασμός. Πιστεύουμε ότι αν ο Ντούρος (ένας προικισμένος, χωρίς αμφιβολία, νέος ποιητής) κατορθώσει να αποφύγει ορισμένες φραστικές υπερβολές, θα μας δώσει στο μέλλον ουσιαστικά ποιητικά επιτεύγματα.
Ο πληθωρικός λυρικός λόγος (που, ενίοτε, αρθρώνεται με ένα άτακτο, βιαστικό τρόπο), ένας ξεκούρντιστος ρυθμός, και μια εμφανής ροπή προς την εξπρεσιονιστική έκφραση, χαρακτηρίζουν την παρθενική ποιητική εμφάνιση τού 23χρονου Νικόλα Νιαμονητού, ο οποίος σπουδάζει Ιατρική στο πανεπιστήμιο της Πράγας. Πολλοί αυτοαναφορικοί στίχοι, πολλά ποιήματα ενδοσκόπησης, πολλή και εναγώνια αναζήτηση ενός βαθύτερου νοήματος στη ζωή. Υπάρχει και εδώ, όπως και στην ποίηση του Ντούρου, συσσωρευμένη οργή. Με τη διαφορά, ότι ο Νιαμονητός φαίνεται να πιστεύει ότι η λύτρωση θα έρθει με την επανάσταση της ομορφιάς, άποψη που βασίζεται στη περίφημη ρήση του Ντοστογιέφσκι «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο».
Όσον αφορά, τώρα την καταγγελία που είδε το φως της δημοσιότητας, σύμφωνα με την οποία η ποιητική συλλογή του Νικόλα Νιαμονητού «Κυνήγα τη νύχτα μέχρι να γίνεις φλογερή ύπαρξη», είναι προϊόν αντιγραφής-λογοκλοπής, η κριτική επιτροπή, αφού εξέτασε πολύ προσεκτικά τα στοιχεία που είχε στη διάθεσή της, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μεν μια λογοτεχνική επίδραση και μια υφολογική συγγένεια, με κανένα τρόπο όμως αυτά δεν στοιχειοθετούν τη βαρύτατη καταγγελία της λογοκλοπής.